Erg goeie conceptplaat van de Nederlandse band God Dethroned over de Eerste Wereldoorlog. De albumtitel is een ironische knipoog naar het plaatsje Passendale nabij Ieper, waar zich in 1917 een vuile, vuige, verschrikkelijke veldslag afspeelde tussen het Duitse leger en de geallieerden (bestaande uit Britse, Belgische, Canadese en ANZAC-troepen).
De tracktitels spreken, als je de geschiedenis een beetje kent, voor zich. Tekstueel kon het misschien allemaal nog wat scherper, maar op
Passiondale is het toch vooral het muzikale gedeelte dat hoge ogen werpt bij mij.
Het album begint met een sfeervol intro, waarin ik een taal hoor spreken die ik niet echt kan plaatsen (
Sir Spamalot suggereert Japans; zou kunnen). Dat intro zet in elk geval meteen de toon, waarna er met
Under a Darkening Sky (met onheilspellend klokkengelui) en
No Man’s Land meteen flink de beuk in wordt gegooid. Snerpende gitaarriffs, brute grunts en vooral heerlijk drumwerk; de machinegeweer- en kanonsalvo’s vliegen je rond de oren!
Poison Gas is daarna voor mij hét hoogtepunt van de plaat (het is niet toevallig ook met voorsprong het langste nummer). De eerste twee minuten zijn weer behoorlijk bruut en in your face, maar daarna horen we opeens een heerlijk melancholisch klinkende gitaarriff, en wordt er overgeschakeld op bijzonder effectieve cleane vocalen. Tussen zoveel vuigheid valt een plotselinge oprisping van schoonheid des te meer op. En die gitaarsolo aan het eind gaat ook door merg en been, zeg!
De volgende drie nummers weten het gevoel van hopeloosheid dat de titel uitspreekt op knappe wijze te vatten (De Slag bij Passendale wordt heden ten dage gezien als één van de voorbeelden bij uitstek van een zinloze veldslag). Vooral het drumwerk maakt het behoorlijk verbeeldend; als ik naar deze plaat luister en mijn ogen dichtdoe, waan ik me ook zo op het slagveld, onder het bloed en tot de enkels in de modder, met een armetierige pothelm op mijn langzaam tot waanzin gedreven kop en een geweer halfslachtig om de arm, klaar om te vuren. Ik of de vijand; iemand moet eraan geloven, maar voor wat uiteindelijk?
”No escape from Passchendaele!”
In
No Survivors wordt het trucje van
Poison Fog in iets bescheidener mate nog ‘ns opgevoerd, met ook hier een mengeling van nietsontziende bruutheid, melancholische riffs en gevoelig klinkende cleane vocalen. Het soleerwerk op de gitaar is daarentegen een pak vinniger. En de tekst vind ik hier wel erg scherp:
”Shellshocked, paralyzed, staring into the gloom;
Penalties for desertion;
Death the reward for cowardice;
Salvos, cannonades, unleashing hysteria of rage;
The senselessness of it all;
Grew like a cancer in the minds of the troops.”
Behind Enemy Lines is daarna één van de snelste, meest rechttoe-rechtaan songs op de plaat, in de eerste minuten althans. Want richting het einde krijgen we toch weer een break, waarna het geweld nog een laatste keer losbarst in deze song.
Fallen Empires werpt vervolgens al een licht op de nabije toekomst van op het slagveld, want de Eerste Wereldoorlog luidde ook het einde van enkele grote rijken in, met het Britse en Ottomaanse Rijk als grootste slachtoffers. De tekst spitst zich echter vooral toe op de hachelijke situatie van de miljoenen oorlogsslachtoffers – zowel de gesneuvelden als de overlevenden, want veel onder hen kregen te kampen met shellshock (wat toen vaak zelfs werd afgedaan als doen-alsof!), blijvende handicaps en trauma’s voor de eeuwigheid.
Het album kent een bijzonder ontroerende outro, de leidende riff lijkt wel een weemoedige mijmering over al dat zinloze leed. En zo is
Passiondale in mijn ogen een belangrijk artefact geworden (om dat woord maar ‘ns te gebruiken) dat een nuchtere maar vooral bikkelharde en realistische kijk biedt op de gruwelen die zich nu ruim 100 jaar geleden hebben afgespeeld daar tussen de heuvels van dat onooglijke dorpje in de Westhoek.
4,5 sterren