Dames en heren!
Als u een half uurtje tijd heeft, presenteer ik u met plezier het onderstaande leesvoer: mijn uitgebreide recensie van wat mij betreft één van de belangrijkste en beste hip-hopplaten is van de 21ste eeuw. Zit gezellig achterover, neem er wat koffie, thee, bier, wijn of een andere substantie bij, leg gerust dit album op terwijl je leest en enjoy!
--------------
Ik beluisterde Run the Jewels voor het eerst in 2014, toen ik volop op zoek was naar albums om een goeie top 10 voor het jaar te kunnen samenstellen. Deze maakte toen echter geen grandioze indruk: het kwam vooral over als lompe, macho hip-hop die niet veel om het lijf had. Tweemaal heel oppervlakkig beluisterd, afgeschreven en aan de kant gelegd.
We spoelen twee jaar door. Ik ben aan het studeren in de Verenigde Staten, alwaar de meest waanzinnige presidentsrace in de recente geschiedenis zich ontvouwt. Opvallend: onder de bekendheden die actief campagne voeren langs de linkerzijde, bevindt zich niemand minder dan ene Michael Render, ook wel bekend onder de elegante artiestennaam Killer Mike. Hé, dat is toch die van Run the Jewels?
Een
inspirerend interview tussen hem en (nu voormalig) presidentskandidaat Bernie Sanders opent mijn ogen. Het werd duidelijk tijd voor mij om Run the Jewels nog eens een kans te geven. Het kon immers toch niet dat iemand zo intelligent en sociaal geëngageerd als Killer Mike zich als artiest tevreden zou stellen met het maken van stompzinnige, stereotiepe, inhoudsloze hip-hop?
RTJ2 in de afspeellijst. Koptelefoon op. Lichten uit. Ogen toe. Play.
Godverdomme, wat een vette plaat.
Dit album loopt als een stoomtrein door van begin tot einde en is een eindeloze goudmijn aan one-liners en harde waarheden, op gepaste wijze ondersteund door loodzware en creatieve beats. El-P en Killer Mike zijn een onwaarschijnlijk, dynamisch duo in de voetsporen van artiesten als Public Enemy, die onverbloemd en compromisloos hun politieke visie en perspectief op de wereld communiceren middels hun muziek. Kort door de bocht samengevat:
think for yourself, question authority, death to the elites, power to the people, smoke weed, make love, not war. Allemaal zaken die ik volmondig onderschrijf. Tegelijkertijd gooien ze er een gezonde dosis ironische humor en zelfspot tegenaan, zodat ze nergens vervallen in een overdreven prekerige of belerende teneur.
--------------
Jeopardy is een perfecte introductie, die vanaf seconde 1 de toon van het album zet. Mike blaft je een opzwepende peptalk in de oren, als ware je Rocky die zich voorbereidt op het titelgevecht. El-P legt een diepe, onheilspellende beat neer en Mike schetst de scène: middernacht in een de buitenwijk van een Amerikaanse metropool, bendes die de straten teisteren gewapend met geweren, messen en stalen pijpen. Hier wil je niet alleen aangesproken worden of de aandacht trekken, en al zeker niet als je met dure handtassen en juwelen te koop loopt. Enkel de wet van de sterkste geldt in deze betonnen jungle. Het is de jammerlijke realiteit waarin hij, en zo veel anderen in Amerika, zijn opgegroeid, en zoals de groten die hem voorgingen (o.a. 2Pac, Nas, Chuck D. en Malcolm X) is hij er klaar voor om de lelijke waarheid aan het licht te brengen.
El-P neemt de tweede helft van het nummer voor zijn rekening en begint opvallend door zichzelf te portretteren als een nietsbeduidende stip op de radar van elitaire, globalistische grootmachten. Onderschat hem echter niet, want zijn ogen zijn open en hij heeft de macht van het volk achter zich. Het klimaat is rijp voor een revolutie, waarbij RTJ er niet voor zal terugdeinzen om op de barricades te springen met een megafoon en de ruiten van de aristocratie in te gooien.
Favoriete lines:
- Killer Mike:
“Fuck you fuckboys forever, hope I said it politely!” (Op goeie manieren valt geen prijs te zetten.)
- El-P: Heel zijn verse is topmateriaal, maar zijn sneer naar de huidige staat van de hip-hopindustrie komt bijzonder hard aan.
“Motherfuck your permission, it was never yours to begin with / And every bar of that bitch shit you spit is your fucking prison!”
En dan is er natuurlijk de punchline, zoals in het spelprogramma Jeopardy! (vandaar de titel):
Run the Jewels is the answer and your question’s: “What’s poppin’?!”
---
De daaropvolgende fade-in kan ons niet voldoende voorbereiden op de mokerslag genaamd Oh My Darling Don’t Cry, met een beat die elke stereo-installatie doet kreunen en de ruiten doet trillen alsof er een aardbeving plaatsvindt. Het volume móet hier gewoonweg op 11 om het tot zijn recht te laten komen. Fun fact: de robotstem die aankondigt dat
“You are now listening to Run the Jewels 2”, behoort toe aan niemand minder dan Michael Winslow (de “Man of 10,000 Noises” van Police Academy).
El-P provoceert zonder gêne met zijn eerste woorden:
”Fuck the law, they can eat my dick, that’s word to Pimp” (hommage aan Pimp C, een overleden collega). Vervolgens vuren Mike en El als een perfect geoliede machine afwisselend een barrage aan heerlijke one-liners op je af. Net wanneer je denkt dat het plafond bereikt is en je oren beginnen wennen aan het geweld, gaan ze in de laatste minuut gewoon nog een versnelling hoger en harder. Repeat? Yes, please.
Favoriete lines (aartsmoeilijke keuze!):
- El-P:
“Style violent, give a fuck if you deny it, kids / You can all run naked backwards through a field of dicks!”
- Killer Mike:
“I read the books, did the math
Don’t need a preacher preachin’ on my behalf
No teacher can teach my arrogant ass
I’m blowin’ on crippy while readin’ inscriptions that’s written by Egyptians and sippin’ on whiskey!
(Aye baby, you with me?)”
---
Zonder adempauze gaan we door met Blockbuster Night, Part 1. Opnieuw vormt een snoeiharde beat het podium voor de agressieve, in-your-face lyrics die je in sneltempo om de oren vliegen. Bijzonder diepzinnig is het allemaal niet, maar dat hoeft ook niet, want wat een stilistisch visitekaartje leveren ze hiermee af.
Favoriete lines:
- El-P:
“The fellows at the top are likely rapists
But you’re like: “Mellow out man, just relax, it’s really not that complicated”
Well pardon me, I guess I’m just insane as you explain it
Or maybe sanctifying the sadistic is deranged”
- Killer Mike:
“The Gates of Hell are pugnaciously pacin’, waitin’
I give a fuck if I’m late, tell Satan “be patient”
But I ain’t here for durations, I’m just taking vacations
And tell him fuck him, I never loved him and salutations”
---
Nog geen twee seconden stilte krijgen we en daar is alweer de volgende knaller.
“Run them jewels, runnin’-run them jewels fast, runnin’-runnin’-ru-runnin’-ru-runnin’ runnin’, FUCK THE SLO-MO!”
Close Your Eyes (And Count to Fuck) gaat gewoon door op hetzelfde elan, maar ditmaal met een sterk politieke boodschap. Zack de la Rocha (Rage Against the Machine) verzorgt de snijdende hook en heeft een gastrol, dus je kunt al raden dat de gevestigde orde hier aan stukken wordt gereten. Van de bloeddorstige, racistische politie en cipiers tot de corrupte rechters, de pedofielen in de Katholieke Kerk, het leger en de leugenachtige, hebzuchtige politieke elite, niemand ontsnapt aan hun toorn. De ultieme middelvinger in het gezicht van het establishment, en mogelijks mijn favoriete track van de plaat (al bedeel ik die titel bij elke luisterbeurt haast toe aan een ander nummer). Vooral Mike is hier ongelooflijk goed op dreef.
Favoriete lines:
- Killer Mike: Alles! Ik pik er zomaar even twee uit.
”We killin’ them for freedom ‘cause they tortured us for boredom
And even if some good ones die, fuck it, the Lord’ll sort ‘em!”
En:
“Conditions create a villain, the villain is given vision
The vision becomes a vow to seek vengeance on all the vicious
Liars and politicians, profiteers of the prisons
The forehead engravers, enslavers of men and women
Including members of clergy that rule on your through religion”
(El-P: “So strip your kids to the nude and then tell ‘em God’ll forgive ‘em!”)
- El-P:
”We’re out of order, your honor, you’re out of order
This whole court is unimportant, you fuckers are walkin’ corpses
I’m a flip-wig synonym, livin’ within distortion
I’ll bite into a cyanide molar before you whores win”
- Zack de la Rocha:
“Now they trackin’ me and we bustin’ back, see
The only thing that close quicker than our caskets be the factories!”
---
Pas hier wordt het gas even teruggenomen. De lat is tot hiertoe zodanig hoog gelegd dat All My Life in vergelijking met zijn voorgangers eerder licht uitvalt. Op zichzelf genomen is het dan ook veruit het minst merkwaardige nummer van het album. In de flow van het album past het wel weer perfect, als welkom rustpunt na al het voorgaande geweld, met een heerlijke, ontspannen groove om even bij uit te blazen.
---
Lang duurt de relatieve rust echter niet, want met Lie, Cheat, Steal tapt dit duo gewoon verder uit hetzelfde vaatje als voorheen. Ze kaarten zonder verpinken opnieuw het verval van de Amerikaanse maatschappij aan tot een asociale, apathische, gewelddadige plaats. Anonieme organisaties zijn de werkelijke machthebbers, die politici en de media omkopen en manipuleren om een poppenkast op te voeren voor het publiek, terwijl de schrijnende problemen van de man in de straat onder het tapijt worden geveegd. Het gaat hier niet om een fictief scenario, maar om de bikkelharde realiteit. Elk voor zich, niemand voor anderman. Het motto van de “winnaars” in dit scenario?
Lie, cheat, steal, kill, win.
Favoriete lines:
- El-P:
“Authorities have spoken, demanded your pure devotion
Get magnetized to the ground while the falcons of murder close in”
- Killer Mike:
“I love Dr. King, but violence might be necessary
‘Cause when you live on MLK and it gets very scary
You might have to pull your AK, send one to the cemetery”
---
In Early wordt het probleem dan weer van de menselijke kant benaderd.
Mike kruipt in de huid van een niet nader genoemde zwarte man die zonder aanleiding voor zijn eigen deur door een politiepatrouille wordt aangesproken en gefouilleerd. Ze vinden een zakje marihuana voor medische doeleinden en beschuldigen hem er onmiddellijk van een drugdealer te zijn. Hoewel de man beleefd en rustig blijft, pakken de flikken hem hardhandig aan: hij wordt in handboeien geslagen en in de combi gedwongen. Wanneer zijn vrouw razend op het toneel verschijnt, met hun jonge zoontje in haar kielzog, escaleert de situatie volledig: de agent sleurt haar tegen de grond, trekt zijn geweer en...
Het refrein wekt een ongemakkelijke, slapeloze, claustrofobische sfeer op (
“get out, get out, get out, get out”). De vermeende vrijheden van het vlaggenschip van de westerse democratie worden één voor één weggenomen, als een kamer waarin de muren immer dichter lijken te komen en er geen ontsnappen mogelijk is.
El-P verwoordt de gemoedsonrust: Big Brother observeert en registreert alles wat je doet. Zelfs de straatlichten houden je in de gaten, om je op te sluiten ingeval je één teen over de strikt afgebakende lijn zet. Tegelijkertijd staat de politie boven de wet en worden zij beloond met straffeloosheid en eervolle vermelding wanneer ze ongewapende burgers neerkogelen zonder aanleiding.
Wat kan één individu doen om te overleven in deze politiestaat, behalve dan de dagelijkse routine ophouden?
“Go to home, go to sleep, up again early…”
---
All Due Respect gooit de sfeer om: de verstikkende angst wordt omgezet in pure razernij en strijdbelustheid. Staalhard nummer opnieuw, met een uitstekend gastrolletje van drummer Travis Barker (Blink-182).
Favoriete lines:
- Killer Mike: (topfavoriet voor “minst politiek correcte uitspraak van het jaar”)
“This year we iller than a nun in a cumshot
Getting’ double penetrated in a dope spot
By two hard pipe-hittin’ niggas
On the orders of Marcellus to the soundtrack of 2Pac”
Love Again (Akinyele Back) heb ik altijd een beetje een vreemde eend in de bijt gevonden. Mettertijd ben ik echter sterk gaan houden van deze ranzige ode aan ruwe, beestachtige seks (is dat trouwens een ruitenwisser die in deze beat gesampled wordt?). Vooral de toevoeging van de laatste strofe is een stukje genialiteit, omdat het je verwachtingen totaal omkeert en de stereotiepe objectivering van vrouwen in hip-hop op zijn kop zet. Volgden er maar meer soortgelijke artiesten dit voorbeeld!
Favoriete lines:
- Killer Mike:
“Reminiscin-in’ on our time of innocence
When we drank that Hennessy, ate on lamb and venison
Face fucked you in your kitchenette, fucked you like we tusslin’” (Stay classy.)
- El-P:
“I will never condescend, now spread yourself”
---
Crown is het eerste van twee pareltjes die het uitmuntende slotstuk vormen van dit album.
Mike mag de spits afbijten en vertelt een diep emotioneel verhaal (gebaseerd op een ervaring uit zijn eigen leven). Toen hij jong was en nog dealde, verkocht hij coke aan een zwangere vrouw. Later bleek dat het kind hersenschade had opgelopen en niet meer kon praten vanaf zijn 3 jaar. Overmand door schuldgevoel vroeg hij de moeder ettelijke jaren later om vergiffenis. Tot zijn verbazing liet zij hem echter weten dat er niets te vergeven was: zij had zich gewend tot het geloof om zich te sterken. Zo was ze erin geslaagd om haar duistere verleden achter zich te laten.
In realiteit was de vrouw gelukkig echter niet zwanger, hoewel Mike dit wel dacht en jarenlang met het verpletterende schuldgevoel leefde dat zijn daden waarschijnlijk het leven van een ongeboren kind hadden verwoest.
El-P gooit het dan weer over een andere boeg. Hij beschrijft hoe Amerikaanse soldaten gebrainwasht, geïndoctrineerd en van hun menselijkheid gestript worden om als haatdragende, hersenloze moordmachines andermans conflicten te gaan uitvechten.
De moraal van beide verhalen: negatieve emoties zijn een gewicht, een anker om je nek. Vasthouden aan negatieve gevoelens en ervaringen is jezelf ervan weerhouden om een betere persoon te worden en boven jezelf uit te stijgen als meester van je eigen verhaal.
“Can’t pick up no crown, holding what’s holding you down…”
---
Zo komen we alweer aan de finale van deze plaat, en wat voor één! Angel Duster is een ambitieus sluitstuk en absoluut hoogtepunt, ondersteund door een meesterlijke beat en teksten die integraal van de bovenste plank zijn. Het glas wordt (al dan niet op cynische wijze) geheven op alle actoren die reeds de revue gepasseerd zijn, en nog één laatste keer wordt de giftige invloed van autoriteiten allerhande op de korrel genomen. “Angel Dust” staat symbool voor de verslavende en dominerende impact die geld, macht en religie hebben op de mensheid.
Favoriete lines:
- El-P:
“You say you wanna be my leader
I think you wanna be my God
You say you’re on the side of the righteous
I say I’m gonna hang with the wrong
There’s truth where the filth is
There’s lies in the law
You want a whore with a white dress
I want a wife in a thong”
- Killer Mike:
“I kill my masters
I mentor none
That means when I die, that’s it
My style is gone, I’m a one of one”
Tegelijk biedt het een boodschap van hoop en vastberadenheid aan zij die, zoals Mike en Jaime, hun oogkleppen niet langer op hebben en hun missie in het leven gevonden hebben: wees vrij van indoctrinatie, laat jezelf horen wanneer je geconfronteerd wordt met onrecht, leef volgens je eigen waarden en laat niemand je dicteren hoe je behoort te denken of handelen.
--------------
Wat ben ik blij dat Killer Mike en El-P elkaar gevonden hebben, zo laat in hun carrières. Hun wisselwerking is simpelweg magisch en ze hebben met dit album zonder meer een klassieker neergezet, tevens het eerste hip-hopalbum dat zijn weg naar mijn top 10 heeft gevonden. (RTJ3 moet hier trouwens amper voor onderdoen.)
In het licht van het huidige woelige, onzekere politieke klimaat hebben we naar mijn mening artiesten als Mike en El nodig die ons een geweten schoppen en ons eraan herinneren dat de fundamentele waarden en vrijheden die we voor lief nemen, lang niet voor iedereen zo vanzelfsprekend zijn als we denken, noch zijn ze vrij van aantasting. We mogen dan ook niet onverschillig worden en moeten blijven onze stem verheffen wanneer autoritaire machten allerhande trachten om te morrelen aan die hoekstenen van de westerse samenleving.
Complacency is the enemy of progress.
Ik heb hun muziek ook herontdekt op een keerpunt in mijn eigen leven, een periode waarin mijn inzicht op hoe de wereld in elkaar zit, enorm verruimd werd middels alternatieve nieuwsbronnen en mijn eigen internationale ervaringen en observaties. De muziek van Run the Jewels belichaamt voor mij een perspectief op het leven gekenmerkt door onafhankelijkheid van manipulatie, vrijheid van geest, globaal altruïsme, verwerping van elitarisme en empathie jegens de minderbedeelden in de maatschappij.
Moge deze onwaarschijnlijke bromance nog vele jaren zijn muzikale vruchten afwerpen!
RTJ! ??