menu

Tom Zé - Estudando O Samba (1976)

mijn stem
3,68 (22)
22 stemmen

Brazilië
Folk
Label: Continental

  1. (3:56)
  2. A Felicidade (3:19)
  3. Toc (2:59)
  4. (2:43)
  5. Vai (Menina Amanhã de Manhã) (2:19)
  6. Ui! (Você Inventa) (3:02)
  7. Doi (3:33)
  8. Mãe (Mãe Solteira) (3:43)
  9. Hein (3:42)
  10. Só (Solidão) (4:27)
  11. Se (2:30)
  12. Índice (1:25)
totale tijdsduur: 37:38
zoeken in:
avatar van aerobag
4,0
Zolang COVID-19 in de lucht hangt, zullen de vliegtuigen aan de grond blijven en gaat daarmee enig reisplan wat ik had in de koelkast. Om toch een spreekwoordelijk doekje voor het bloeden te hebben, heb ik als tegenantwoord besloten om op een muzikale missie te gaan. Deze missie bestaat uit verdieping in de muziek van Zuid-Amerika. Dit continent blijkt namelijk een symfonische schatkist te zijn, die ik nog nauwelijks beroerd had.

Deel 1: Tom Zé - Estudando O Samba
De Braziliaanse Zé was in de vroege jaren ’60 een dragend figuur in de Tropicália beweging, een artistieke stroming die zich kenmerkte door innovatieve en uitheemse composities gefuseerd met traditionele Braziliaanse genres. Tropicália bekritiseerde ook zo’n beetje alle aspecten van het Brazliaanse regime en schopte zowel tegen rechts als links, wat uiteraard van alle kanten tot controverses leidde. Toen eind jaren 60 het Brazliaanse militaire regime er klaar mee was en de artiesten geassocieerd met Tropicália ging censureren en vervolgen, koos Zé eieren voor zijn geld en leefde een teruggetrokken bestaan. Alhoewel hij nog altijd muziek bleef maken, genoot hij nooit zo van de bekendheid die zijn Tropicália collega’s (bijv. Gal Costa, Gilberto Gil en Os Mutantes) wel toebedeeld werd. Voor het grote publiek werd Zé slechts een vage herinnering.

Totdat in de jaren ’90 David Byrne van Talking Heads in een platenzaak in Rio op zoek was naar een Samba-plaatje en toevalligerwijs de LP van Estudando O Samba uit de bakken trok. Al snel werd Byrne duidelijk dat hij iets bijzonders had ontdekt en hij stak direct de loftrompet. Hij benaderde Zé en via het zelf-opgerichte platenlabel van Byrne werd de muziek van deze vergeten Braziliaan niet alleen geherintroduceerd in eigen land, maar leerde ook de rest van de wereld de muziek van Zé kennen.

Estudando O Samba is het vijfde album van Zé en zoals de titel al enigszins verklapt, richt hij zich op dit album op de traditionele ritmes en melodieën van de Samba. Maar Zé zou zichzelf niet zijn als dit niet gepaard zou gaan met eigenzinnige structuren en een dikke knipoog. Het album ‘bestudeert’ verschillende aspecten van de samba en eindigt zelfs met een opsomming van de nummers op het album. Ik ben niet thuis in de samba, maar wat speurneuzen op het internet toont dat Zé wel op zijn eigen speelse manier de Samba benaderde. Zo is A Felicade een bekende Samba-carnaval cover, maar speelt Zé het ritme expres uit de gebruikelijke maat. Houdt in gedachten: Zé is een provocateur.

Het album kent namelijk twee gezichten, enerzijds een ode aan de samba, en anderzijds een verbastering van de karakteristieke stijl door nummers met een sterk experimenteel karakter. In aanloop naar dit album toe was Zé al duidelijk aan het experimenteren met zijn composities, Luister bijvoorbeeld maar eens naar het nummer Gloria van zijn debuut in ‘68. Waar zijn tweede en vooral derde album nog vol staat met prachtige melodieuze liedjes, krijgen Zé’s hunkering naar experimentatie steeds meer de overhand, hoorbaar op zijn vierde album ‘Todos os Olhos’. Het duale aspect, experimentatie vs traditie, van Estudando O Samba kondigde zich dus al enigszins aan in het voorgaande werk van Zé.

Opener Mã tonen direct de ongebruikelijke composities waar Zé zo graag mee speelt, terwijl opvolger A Felicidade een veel toegankelijker nummer is die de luisteraar laat wegdromen. Vooral op het derde nummer Toc blijkt dat Zé zijn tijd ver vooruit was, zo gebruikt hij radiofragmenten en het geluid van typemachines en blenders als samples, iets wat toen nog zeer ongebruikelijk was. Tô hanteert vervolgens weer een zeer speels ritme gepaard met net zo speels gitaargetokkel, waarbij Zé met de zin ‘Ik leg het uit om je te verwarren’ zelfs zijn intenties aan de luisteraar duidelijk maakt. De manier waarop Zé en zijn achtergrondkoor met de klanken des taal spelen, zoals op Ui en Doi, daar hoef je geen Portugees voor te begrijpen om daarvan te kunnen genieten. De zwevende samba klanken gecomplementeerd door de melodische zang van Mae en So vind ik ook een hoogtepunt van het album.

De boodschap van de liedjes gaat door de taalbarrière wat verloren, maar tappen uit een verdrietiger vaatje dan de melodieën doen vermoeden. Op theatrale wijze zingt hij over eenzaamheid en verdriet. Zo zingt Zé op het refrein van A Felicade letterlijk ‘Aan geluk komt een einde, aan verdriet nooit’ en alhoewel het herhaalde Doi Doi Doi Doi Doi van het nummer Doi vrolijk aandoet, betekent het letterlijk ‘Het (=de liefde) doet pijn’. En dat dus veelvuldig herhaald. Op Hein? Laat Zé zich weer van zijn humoristische kant zien, hij vertelt hier het verhaal een jongen en een meisje en telkens als het meisje bevestiging van haar liefde vraagt, antwoord de jongen Hein? (=Hé?), alsof hij het niet verstaat.

Een heerlijk gevarieerde plaat van een artiest die bijna in de vergetelheid verdwenen was.

avatar van hoi123
4,5
Oef, wat is Doi een geweldig nummer zeg! Hier ga ik even induiken.

Gast
geplaatst: vandaag om 14:59 uur

geplaatst: vandaag om 14:59 uur

Let op: In verband met copyright is het op MusicMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.