Het gebruiken van zowel cleane zang als harsh vocals is een machtsspelletje; het is bijzonder moeilijk om de balans te vinden, de strijd mondt meestal uit in een groot slachtveld. Er zijn bands die erin slagen de duivelskerk in het middel te houden, en daaruit vloeit dan niet zelden een glorieus meesterwerk. Opeth is daar straf in, hoewel ook lang niet altijd succesvol, maar een andere band die hier een flink handje van weg heeft, is het Noorse Enslaved.
Enslaved begon in de black metal, met invloeden van het zogenaamde vikingmetal, en folkmuziek. Heden ten dage zijn ze nog steeds vooral georiënteerd op de black metal, maar is de nevenfocus komen te liggen op prog. Dat is duidelijk voelbaar in de laatste nieuwe, ‘RIITIIR’, maar ook op ‘Axioma Ethica Odini’, de voorganger, die wat mij betreft op betrekkelijk eenzame hoogte staat in zijn genre, waren die invloeden al te horen. Ze worden gebruikt om een hecht geheel te smeden, net zoals daarvoor, maar dan op een andere manier.
‘Ethica Odini’ is de gedroomde opener, en tegelijk hangt het risico van een dooddoener in de lucht. Want wat voor verwachtingen schep je als je, na toch al niet misse platen in het verleden te hebben gemaakt, als je zo’n fantastische song op de metalminnende mensheid loslaat? Ontzettend hoge, inderdaad. Alles klopt aan dit nummer, dat in mijn top 3 mag staan wat betreft metalsongs. Een prachtige lead riff, mooie versmelting van clean en harsh vocals, een intense gitaarsolo ook. En de heren zijn ook nog eens slim genoeg geweest om na die solo (mijn hoogtepunt van het album) niet nog eens de riff te spelen, maar kalm naar het einde te dobberen, het tempo even laten zakken, zodat de volgende song ook ontzettend goed binnenkomt.
En dat ‘Raidho’ binnenkomt, staat vast. En hoe! Kenmerkend gitaarwerk, een kille sfeer wordt neergezet. Ik krijg spontaan heimwee naar het Hoge Noorden, terwijl ik er nooit ben geweest. Weer zo’n van gitaarsolo met een emotionele snik in. Buigen of breken. Helemaal aan het eind nog een solo. Van een keuze is geen sprake meer; breken zal je. ‘Waruun’ kent een vrij lange intro (met angstaanjagende vocalen), en is één van de meest diverse nummers op de plaat. Hier zijn de invloeden van progrock- en metal misschien wel het duidelijkst voelbaar van al. Het refrein vind ik bijzonder sterk; alsof een hele menigte in je nek zit te hijgen, zo naderbij komt Enslaved. De vele tempowisselingen houden de song bijzonder boeiend. Tot hier nog geen inzakking, eigenlijk doen deze twee songs zelfs nauwelijks onder voor de opener.
‘The Beacon’ gaat meteen razend van start, met die typische wat versleten klinkende rochel van Grutle Kjellson. Maar ook dit is weer een nummer met enorme diversiteit in zich. Weer een demonische riff, die door een andere gitaar nog eens half wordt overspoeld; het is geen simpele kant-en-klaarmuziek, de luisteraar moet ervoor gaan zitten, maar dan krijg je ook echt waar voor je geld. ‘Axioma’ is een atmosferisch tussenstuk, dat er op het eerste gehoor niet echt bij hoort, maar toch wel zijn plaatsje verdient. De korte tekst is poëzie in mijn oren:
“Mind not the worshippers of punishment;
Un-growers and resisters;
Close your eyes, sense the below;
Torment and separation points ahead;
Set ablaze like steel through skin;
Fear not the settlement with those who fear the truth;
Leave now, bid farewell with no grief;
Their words have no power;
The forces will roam and return.”
Een ambient gedicht, zeg maar.
Of de opmaat voor ‘Giants’, een andere manier om het te bekijken. Een film over reuzen, goden, duivels, epische gevechten; dit nummer zou daarbij de perfecte soundtrack zijn. Bij voorkeur afgespeeld bij de ultieme oorlog op leven en dood. Ik herken ook wat doom-invloeden; zo klinken enkele passages loodzwaar, een opeenstapeling van heftige gitaar- en drumpatronen. Ook dat mag gezegd; Cato Bekkevold, drummer, is een waar beest.
Ook ‘Singular’ is weer een pareltje. Veel afwisseling, en qua geluid aanleunend bij voorganger ‘Giants’ (ook qua thematiek, trouwens). Een bepaalde gitaarpassage doet me vaag aan Opeth denken, maar dit is zeker niet een kloon van Opeth; wat Opeth voor death metal is, is Enslaved voor black metal. Beide bands hebben grenzen verlegd, al is het in het geval van Opeth alweer een tijdje geleden. Ik vind Enslaved woester. Als men de hoeveelheid samengebalde woede uit zo’n song als ‘Singular’ loslaat, dan vallen er misschien doden. Bij manier van spreken.
‘Night Sight’ pakt het snuifje Opeth uit de vorige song en doet het in een grote mixer, om met enkele eigen geheime ingrediënten een melancholische intro neer te zetten. Dit is de enige passage op het album die doet denken aan de herfst; de rest vindt zijn weerga in barre wintertemperaturen, compleet met striemende ijswinden. Na goed twee minuten mondt dit zelfs ietwat gezellige intro uit in een black metalfestijn, de luisteraar kan maar beter gauw ontwaken en die pantoffels uitdoen; er valt weer gitzwarte sneeuw uit de hemel in de vorm van de duistere gitaarpartijen van Ivar Bjornson en Ice Dale. Onderweg liggen nog een paar rustige tussenstukken, maar de ijzingwekkende bruutheid wint het toch veruit.
‘Lightening’ is de afsluiter, en hoe kan je beter het begin van het einde inluiden met een iconische, apocalyptische gitaarriff als in dit nummer? Het refrein is pure evil, in verrassende tegenstelling tot de rest van de tekst. Het lijkt de apologie van een Januskoning. De teksten van Enslaved zijn sowieso interessant te noemen. Noorse mythologie, oorlogsgeschiedenis, heraldiek, filosofie. Het is niet zomaar rechttoe rechtaan te noemen, en ook voor de teksten moet je tijd nemen. Het laten inwerken.
Met een titel die ervan uit gaat dat de Noorse oppergod ethiek hoog in het vaandel draagt (al geeft de term “axioma” wat mij betreft eerder aan dat er niet te redetwisten valt over deze schijnbare waarheid), blijft Enslaved lyricaal gezien op bekend terrein. Muzikaal vind ik het echter een bescheiden aardverschuiving, en ze hebben deze ontwikkeling verder doorgezet op het volgende album. ‘Axioma Ethica Odini’ is echter het hoogtepunt uit het oeuvre van Enslaved tot nu toe, en de vraag is of hier ooit nog verandering in gaat komen..
4,5 sterren