Heftig, hard, geniaal
Soms hoor je van die platen, waarvan je in eerste instantie van je à propos bent. Je luistert er naar en weet even niet wat je ermee moet. Is dit mooi? Is dit afstotelijk? Waarom blijf ik dit luisteren? Hoe moet ik dit plaatsen? Vorig jaar had ik dat met Antony & the Johnsons. Overigens vond ik dat meteen prachtig mooi, maar ik had wel even nodig om de emotionele lading van de muziek te laten bezinken.
Onlangs luisterde ik voor het eerst een plaat van Xiu Xiu, een Amerikaanse experimentele electronica/punk-band die onder leiding staat van Jamie Stewart. Mijn kennismaking verliep via
Fabulous muscles uit 2004. Niet iedereen vindt dit de beste Xiu Xiu-plaat, maar mij greep ie in ieder geval wel meteen bij de lurven. De eerste keer draaien zat ik niet helemaal uit. Ik luisterde op mijn koptelefoon en kon de hoeveelheid emotie, dramatiek en ellende niet in zijn geheel aan. Na een nummer of vijf, zes heb ik de plaat terzijde gelegd. Ondertussen ben ik iets meer gewend en heb de distantie die nodig is de hele plaat om me in te laten werken.
Om een indruk te geven van de sfeer van de plaat hier wat typeringen:
Intens
Overstuur
Sexueel
Dramatisch
Theatraal
Complex
Provocerend
Therapeutisch
Overweldigend
Exhibitionistisch
En dit alles in een verrassende en verwarrende electronische muziekstijl. Elk nummer is een werkstuk op zichzelf en alle nummers zijn dan ook volstrekt anders. Soms rustig, beheerst en met een herkenbare opbouw. De andere keer explosief, vol harde geluiden, tonen en een complex verloop. Maar altijd zeer en zeer intens. De emotie spat er vanaf. Allmusic.com omschrijft treffend: “Stewart either whispers obsessively or shout-sings, as if he's trying to drown out his own thoughts”. Dát beklijft: dat het muzikale brein hierachter zijn ideeën, ervaringen, frustraties, problemen en trauma’s via deze muziek vorm wil geven. Alles wat in dat brein omgaat, moet eruit. Zowel de creativiteit als de persoonlijke emotie. En die gaan een intieme samenwerking aan die leidt tot deze zeer krachtige vorm van muziekmaken.
Dat hier een gekwelde, getourmenteerde ziel musiceert, komt ook duidelijk in de teksten tot uiting. Bijvoorbeeld in
Little panda McElroy:
” I can stop lying,
I can stop punching my own face
I can stop stealing money,
I can stop hating my own heart
I can do it
Because of you”
En dit is dan nog een liefdesliedje, begeleid door heel intense electronica-tonen en –akkoorden. Soms zwelt de muziek heel hard aan, waardoor de kwestbaarheid en intensiteit van de zang en teksten wordt versterkt.
Het is niet altijd precies duidelijk waar Stewart over zingt of wat hij exact bedoelt.
Support our troops oh! (Black angels oh!) lijkt een anti-oorlogslied, maar het is soms gissen wat precies bedoeld wordt.
Fabulous muscles (Mama black widow version) lijkt een verwerking van een traumatische sexuele ervaring, maar helemaal zeker is het niet. Met name dat nummer is rauw en hard:
“
Cremate me after you cum on my lips
Honey boy place my ashes in a vase”
en:
“
Kneeling down before the now familiar flesh
Of your deformed penis
Wigging out before the unfamiliar flesh
Of my broken neck”
Of het een concrete jeugdervaring betreft, of juist meer over sexueel geweld tussen volwassenen gaat, is niet duidelijk. De sfeer zet Stewart wel scherp neer en die laat je dit nummer met afschuw beluisteren.
Clowne towne is een van de weinige nummers die dicht bij een conventioneel liedje blijven. Niet alleen electronische poespas en omlijsting, maar ook een akoestische gitaar, een duidelijke melodielijn, het is bijna mee te zingen. Maar dan wel weer zo volstrekt anders en origineel aangepakt dat het absoluut geen niemendalletje dreigt te worden. En om er zeker van te zijn dat het allemaal niet te gewoontjes wordt, sluit Xiu Xiu direct daarna af met de electronische collage
Mike, met veel geluiden dreigende tonen en mysterieuze en ongrijpbare zang.
Hoogtepunt op de plaat is
I luv the valley Oh!. Het is indringend, hard en emotioneel. Stewart zingt zijn longen uit zijn lijf en schreeuwt het uit. De teksten lijken te gaan over zelfmoord in de familiekring waarover Stewart zijn moeiten bezingt. De stevige muziek ondersteunt op een geweldige manier de felle zang. En hoewel het nummer hard is in geluid en zang, ontroert het toch. De emotie slaat over op de luisteraar en dit is nou typisch zo’n nummer dat je niet altijd kan aanhoren. Er zit zoveel boosheid, angst en gekte in, dat trek je gewoon niet altijd.