Epica is voor mij lange tijd een band geweest waar het maar niet mee wilde klikken. Eerst vanwege het hardere metalkarakter en voor mij iets te diepe teksten, maar toen ik meer thuis werd in metal en goddank ook iets volwassener, was het meer het bombastische dat me soms ergerde. Ik vond de muziek vaak te kitscherig klinken en hoewel Within Temptation me daar wel mee kon pakken, lukte Epica dat nog niet.
Toen besloot ik toch nog eens een keer goed naar de band te gaan luisteren; alle albums, te beginnen bij The Phantom Agony. Langzaam veranderde mijn oordeel van "kitscherig" naar "moeilijk op waarde te schatten": het is misschien kitscherig, maar aan de andere kant moeilijk te begrijpen. Maar betekent het eerste dan ook echt dat het slechte muziek is, en het tweede dat het goede muziek is? Dat is misschien te makkelijk gedacht... Goed, dit werkt niet, we gooien het over een andere boeg: het gevoel laten spreken en gewoon openstaan. Wat je dan opvalt is dat de klassieke elementen echt een ware verrijking zijn in de muziek (ik weet overigens niet zeker of Epica ook echt de eerste was die dit deed). Al die violen, cello's, blaasinstrumenten, koren, enzovoort (hoorde ik nou ook een soort klavecimbel ofzo?) geven het album heel erg veel sfeer mee en dat is echt vet. De elementen maken het album bijzonder en origineel en geven een soort warme deken, wat een briljante combinatie vormt met de metal. De stem van Simone hierin is niet volledig mijn smaak, maar het is duidelijk dat ze een goede zangeres is en soms raakt ze wel. Bij latere albums zou ze nog enorm verbeteren, vooral in variatie en echtheid. De grunts zijn een beetje lomp, maar overschreeuwen de muziek niet en passen er goed in, hoewel ik de screams beter vind. In ieder geval komen beide op de goede momenten naar voren. Verder zijn de teksten erg sterk: soms cryptisch, soms duidelijk, maar er is altijd veel achter te vinden.
De sfeer wordt gelijk al goed gevat in intro Adyta, met prachtige harmonieën van koren (maar opnieuw geldt: de latere intro's van Epica worden beter). Dit loopt mooi over in Sensorium, een nummer dat vooral door gebruik van de piano op een aparte plek opvalt. Cry for the Moon neemt opnieuw de tijd om langzaam op te bouwen naar een sterk nummer. Hierop volgt het rustige maar directe Feint, goed ingehouden en een mooie ballad, maar ik kan opnieuw zeggen: later zouden ze vooruitgaan.
Toch wordt het album voor mij nog boeiender vanaf Illusive Consensus: vanaf hier komen er ineens onverwachte dingen, hardere passages en vreemde overgangen in de muziek sluipen, zoals de duizelingwekkende eerste overgang van Façade of Reality, een van de meest gevarieerde maar toch samenhangende en complete nummers van het album en daardoor erg goed. Run for a Fall begint daarna rustig, maar valt onverwacht toch weer heftig in en zorgt opnieuw voor een spektakel.
Inmiddels is het wel duidelijk geworden dat deze muziek mij toch wel erg goed ligt. De aparte en originele vondsten komt Epica hier overeen met bands als Tristania (of The Gathering ten tijde van hun debuut Always...), alleen heeft Epica veel meer eenheid in de muziek (zoals The Gathering later zou worden); het is echt gecomponeerd met samenhang (behalve de verrassende overgangen zijn er ook goede verbanden), en dat is niet per se een beter of slechter punt ten opzichte van de bands waarbij het wat meer lukraak gaat, maar in ieder geval anders en goed. Daarbij is het album ook nog eens prachtig gearrangeerd, eigenlijk perfect, met alle klassieke instrumenten en koren op de juiste plaatsen en met de juiste klank. Eigenlijk is de conclusie al binnen: dit is een prachtig en zeer sterk album.
Als ze dan ook nog eens beginnen te experimenteren met een exotisch ritme in Seif Al Din ben ik helemaal om, want het klinkt echt briljant. Het ruim opgezette, meest epische en geweldig goede titelnummer The Phantom Agony komt daar dan ook nog eens even achteraan (je moet daar trouwens eens naar de percussie luisteren. Als er even niet zoveel gitaar- en vioolgeluid is, valt ineens op dat de drums erg heftig en diep zijn). Bonusnummer Triumph of Defeat sluit het album af, zonder Simone of grunts, maar met koor, band en mooie piano met aan het eind een erg mooie meerstemmigheid en een typisch klassiek akkoordenschema vlak daarvoor. Leuk dat dat nummer er nog bijstaat.
Zoals ik al een paar keer heb gezegd, zou Epica later alleen maar progressie maken en met enorme sprongen vooruitgaan naar meer variatie in muziek en stemmen, een helderder geluid, betere composities en nog meer balans en schoonheid. Toch zou ik het niet over mijn hart kunnen verkrijgen dit album een veel lagere beoordeling te geven dan haar opvolgers, omdat het op een andere, eigen manier een heel goed album is (vooral qua sfeer). Duidelijk een album van topniveau, gemaakt door een dito band. Ik heb er mijn best voor moeten doen, maar het kwartje is gevallen. Met een klik!