Yes - The Yes Album (1971)

De eerste van het trio "klassieke" Yes-studioplaten, een periode die werd afgesloten met een spetterend live-album voordat de groep een stapje verder zette – volgens sommigen zelfs een grote stap té ver, maar dat is een ander verhaal. Vanaf het openingsnummer is duidelijk dat vrijwel alle essentiële elementen van een typische Yes-compositie hier aanwezig zijn, maar toch kan ik over dit album niet onverdeeld enthousiast zijn, om verschillende redenen. In een bericht bij Close to the edge schreef ik eerder dat ik bij The Yes album het gevoel heb "dat ze wel de formule hebben gevonden maar die nog niet "los" genoeg kunnen hanteren", zodat de versies van deze nummers op Yessongs voor mij eigenlijk veel opener en spontaner klinken. Ook de sound is nog niet helemaal wat hij zou moeten zijn, niet zozeer omdat het Hammond-orgel van Tony Kaye minder veelzijdig of explosief zou zijn dan de batterij toetseninstrumenten die Rick Wakeman zou inbrengen, maar vooral omdat ik het geluid van de slaggitaar van Steve Howe niet overal even aangenaam vind : op Yours is no disgrace en A venture bijvoorbeeld vind ik dat staccato en bijna kale geluid van zijn slaggitaar gewoon niet zo fraai (in tegenstelling tot zijn solo's en "plukwerk" die overal even mooi en warm klinken).
        Ook compositorisch vind ik niet alles geweldig, waarbij met name de korte nummers tekortschieten. Clap is wel leuk, maar I've seen all good people heeft een vervelende melodie en een hakkelend ritme dat het (op zich wel mooie) Your move omlaaghaalt, en A venture zegt me helemaal niets.
        Wat de langere nummers betreft... voor mij is één van de belangrijkste en aantrekkelijkste kenmerken van "symfonische rock" (en in ieder geval van Yes) dat de langere nummers bestaan uit verschillende thema's, sferen, ritmes, arrangementen en melodieën die vaak schijnbaar niets met elkaar te maken hebben, maar die verbonden worden door loopjes, bruggetjes, herhalingen en overgangen, en ook door het feit dat alle aparte delen één belangrijke kwaliteit gemeen hebben, namelijk dat ze mooi zijn – en als die samensmelting maar goed gebeurt gaan op een gegeven moment zelfs de meest disparate elementen naar elkaar toe groeien en krijg je uiteindelijk toch een nummer dat als één organisch geheel aanvoelt en dat door z'n veelzijdigheid en variatie bovendien bijna onbeperkt boeiend blijft. Klassiek voorbeeld : Heart of the sunrise, dat begint met een loeihard stuk gevolgd door een prachtig ontspannen semi-akoestisch stuk dat weer naar het loeiharde begin toewerkt... en toch hoort voor mijn gevoel alles bij elkaar en levert dat vreemde amalgaam zo ongeveer het ultieme Yes-nummer op.
        Dat hoor je hier ook bij bijvoorbeeld Starship trooper : eerst een deel gebaseerd op twee steeds "binnenvallende" akkoorden, dan een lyrische brug ("Speak to me of summer"), later een grappig up-tempo-gedeelte ("Loneliness is a power that we possess...") dat via een mooi uitgesponnen overgang met een prachtig woordeloos koor weer uitkomt bij de beginmelodie, allemaal schijnbaar aparte compositietjes die toch niet als een willekeurige collage maar als een geheel aanvoelen, gedragen door een sfeer, een overtuiging, een warmte in het arrangement... Waarom vertel ik dit hier? Omdat dit sublieme voorbeeld van symfonische songschrijverstechniek vervolgens overgaat in een derde deel dat voor mijn gevoel helemaal niets met de voorgaande minuten te maken heeft, een lang opbouwende drie-akkoorden-reeks die uitmondt in een knersende gitaarsolo, absoluut niet slecht maar zó weinig met het voorgaande te maken hebbend dat ik me nooit aan de indruk heb kunnen onttrekken dat de groep gewoon niet wist hoe verder te gaan en daarom maar een stukje gebruikte dat Steve Howe "nog had liggen" (hetgeen ook echt zo is), en dat ze maar gokten op het "anything goes"-kenmerk van het symfonische genre om dit lamme einde door de luisteraar te laten accepteren. En als het wel degelijk de opzet was, als Würm (die zonderlinge titel alleen al!) al vanaf het begin bedoeld was als grillig en contrastrijk outro, dan klinkt het in mijn oren nog altijd als een slotstuk dat als een tang op een varken slaat en dat helemaal niets met de sfeer van de rest van het nummer te maken heeft, en zelfs de tientallen malen dat ik het nummer inmiddels heb gehoord hebben de twee delen van het nummer in mijn beleving niet elkaar toe doen groeien. Kortom, voor mij een voorbeeld van het verkeerd inschatten van wat wèl en wat niet kan binnen de enorm "rekbare" grenzen van de symfonische rock.
        Zo is The Yes album een plaat die ik niet zonder een flinke dosis kritiek kan beluisteren, maar gelukkig is het geheel meer dan de som der delen : dit is immers het begin van de grote Yes-periode (hoewel ik het debuutalbum en Time and a word toch ook al geweldig vond en vind), met de juiste formule die in Yours is no disgrace opeens in z'n volle grandeur verschijnt (hoewel ik soms wel eens moe word van dat steeds herhaalde "Yesterday a morning came...") en die tot volledige wasdom komt in het perfecte en fantastische Perpetual change met z'n lyrische slot dat bijna net zo subliem is als de laatste minuten van Siberian khatru. Daarom verdient dit album wat mij betreft het predikaat "uitstekend maar met bedenkingen", als de ware voorbode voor de twee briljante studioplaten die hierop zouden volgen.

Inmiddels ben ik echt verliefd aan het worden op deze band. Yes heb ik al jaren op mijn radar en heb sommige platen ook al meer dan tien jaar (Fragile ligt al klaar, kocht ik nog tijdens mijn studententijd in Groningen). In de afgelopen jaren heb ik er gelukkig wel wat geld in gestoken, maar weinig tijd in geïnvesteerd.

Yours Is No Disgrace opent in elk geval heel vertrouwd: Rush! Erg leuk om te horen waar die Canadezen de mosterd vandaan gehaald hebben! Het is een prachtig nummer verder, lekker speels. The Clap voelt erg ongebruikelijk aan als akoestisch live tussendoortje. Toch is ook dit stuk erg goed gespeeld. Mijn favoriet is het spannende Starship Trooper. Op zo'n moment zou ik toch graag eens het boek willen lezen. Zo kan ik over elk nummer wel wat positiefs melden. Yes stapt met iedere plaat verder de echte progrock in. De laatste twee songs pakken me iets minder, maar daar kan ik heel goed mee leven. Qua waardering wordt het al heel lastig om een rangorde te maken, want ze doen echt heel weinig voor elkaar onder. Door naar Fragile!


Tussenstand:
1. The Yes Album
2. Yes
3. Time And A Word

Geen perfect album, daarvoor vallen de laatste twee songs toch net een beetje voor in het niet ten opzichte van Yours Is No Disgrace, Starship Trooper en I've Seen All Good People. Maar verdomd als deze drie songs niet voldoende zijn om het album de absolute klassieker-status te geven. Vooral het weergaloze Starship Trooper springt er bovenuit als een bovengemiddeld waanzinnig prog-epos, waar bezwerende teksten en spannende melodielijnen/ritmes de boventonen voeren. I've Seen All Good People is dan weer een ultieme feel-good track en ondanks de mindere status, vind ik het jazzy instrumentale stuk van Perpetual Change echt verdomd aanstekelijk.

En Ruud noemde het al: het is niet vreemd dat een band als Rush hier aan doet denken. Niet alleen die prachtige Rickenbacker-klanken van Chris Squire, maar ook de hoge zang van Anderson. Yes was toch uiteindelijk beduidend meer symfo/prog dan Rush dat ooit is geworden, maar de overeenkomsten zijn heel duidelijk aanwezig. Erg fijn album.

Tussenstand:
1. The Yes Album
2. Time And A Word
3. Yes

Deze van Yes was me al wel bekend, maar ik had hem op een enkel nummer na nog nooit helemaal (kritisch) beluisterd. Ik merk wel op dat met dit album Yes' klassieke periode aanbreekt die de hele jaren '70 zou gaan duren. De echte Yes sound komt hier voor het eerst echt duidelijk naar voren, waar er op de voorgaande twee albums nog duidelijk gezocht werd naar een eigen geluid.

Door naar het album: het orkest van Time And A Word wordt achterwege gelaten en de toevoeging van meneer Howe is meteen duidelijk te horen. Howe heeft echt een heel kenmerkende manier van spelen die ik meteen met Yes associeer. Termen als subtiel, jazzy, swingend en catchy koppel ik aan zijn spel: een lust voor het oor.

Het album begint met een nummer dat potentie heeft om tot één van mijn favoriete Yes nummers te worden gerekend: Yours Is No Disgrace. Het is echt een geweldige compositie, waarin het briljante spel van Howe meteen is te horen. Natuurlijk steelt Chris Squire hier (zoals wel vaker) de hoofdrol met zijn onnavolgbare bass spel.

Ook Starship Trooper is uiteraard een Yes klassieker (deze had ik al wel eens gehoord), maar pakt mij op de één of andere manier wat minder. Ik heb het idee dat de compositie wat onevenwichtig is. Het lijkt wel alsof het eerder drie losse ideeën zijn die samengevoegd zijn dan dat het daadwerkelijk over één nummer gaat. Dit neemt niet weg dat het vakmanschap ook hier er weer vanaf straalt.

I've Seen All Good People vind ik ook een hoogtepunt van deze plaat. Vooral deel b. All Good People is lekker swingend en heerlijk vrolijk.

Ten slotte Perpetual Change, wat een zeer degelijk nummer is, ware het niet dat het een erg vage opbouw heeft. Ik hoor veel goede ideeën, maar compositorisch gezien vind ik het het zwakste nummer van de plaat (met uitzondering van de twee korte nummers). Voor mij doet het een beetje aan als een gemiste kans, wat toch jammer is.

The Clap en A Venture zijn voor mij de minpunten van deze plaat en vind ik allebeide een beetje flauw aandoen. Gelukkig zijn dit ook meteen de kortste nummers van de plaat, zodat deze nummers mijn waardering voor de plaat eigenlijk niet echt aantasten.

Yes laat met haar derde studioalbum steeds meer een eigen, karakteristiek geluid horen. Vooral Yours Is No Disgrace vind ik echt geweldig, waarbij ook Starship Trooper en I've Seen All Good People goede songs zijn. BoyOnHeavenHill beschreef deze plaat als "uitstekend, maar met bedenkingen". Ik kan me hier volledig in vinden, want het muzikale vakmanschap, de sound en het vermogen om fijne composities te schrijven (Yours Is No Disgrace) zijn allen aanwezig. Bij elk nummer zijn echter wel wat kritiekpunten te noemen, wat maakt dat deze plaat niet een echte topplaat is waarvan Yes er enkele zou afleveren. Zo, en nu op naar de klassieke Yes-albums!

Stand:

1. The Yes Album - 4*
2. Time And A Word - 4*
3. Yes - 3.5*

Zeer goed album, altijd fijn om naar te luisteren. Voor mij is het hoogtepunt Starship trooper en dan specifiek gedeelte c: Würm. Alle nummers zijn instrumenteel hartstikke goed maar ben zelf minder grote fan van de vocalen op dit album. Voor mij iets tussen een 4 en een 4,5