broeder Dieleman - Uut de Bron (2015)

Tonnie Dieleman is met Uut de bron toe aan zijn derde album. Voorgangers Alles is ijdelheid en Gloria werden reeds overladen met lovende kritieken. Geluidscollages werden hierop gebruikt, maar dan in gewone songs. Uut de bron vormt één geluidservaring van ruim 50 minuten. Hypnotiserende soundscapes vormen de basis van deze nieuwe schijf.

Uiteraard graaft hij weer in de Zeeuwse cultuur en verleden. Zo vertolkt hij het aloude Meilied gebaseerd op de versie van Albert Julien Goethals uit 1967. Het ruim tien minuten durende Lovenpolder, Boerengat handelt over het buurtschap Boerengat waar zijn overgrootvader Jan Pladdet woonde. De bewoners moesten plaatsmaken voor de chemische fabriek Dow Chemical.

Maar tevens gaat het over duivelssages, waar paarden een rol in speelden. Het onheilspellende karakter van de muziek verklankt op sublieme wijze het verhaal. Met Omer wordt Omer Gielliet bedoeld, de dit jaar 90 geworden Zeeuws-Vlaamse beeldhouwer, dichter, priester en mysticus. Begin vorige maand zong hij hem nog toe op de opening van diens prachtige overzichtstentoonstelling in museum Het Warenhuis in Axel.

In Omer wordt op fraaie wijze de roeping geschetst die Gielliet reeds op vijfjarige leeftijd in een koolzaadveld kreeg. Nehalennia is opgedragen aan de tegenwoordig in Zeeland wonende Amerikaanse zanger Baby Dee. Tonnie is een groot liefhebber van diens muziek, die verwant is met die van Antony and the Johnsons.

Binnenkort zal Tonnie het podium delen met nog zo’n authentiek artiest, Sam Amidon. Tonnie raadt de luisteraar aan het album, voor een optimale beleving, te beluisteren via een hoofdtelefoon. Het betreft hier overigens geen gewone cd, maar een boekalbum, waarin alle liedteksten zijn verzameld.

Het is een prachtig verzorgd product geworden. Uut de bron is een bijzondere muziekervaring van een van de meest authentieke en unieke artiesten die Nederland rijk is.

Recensie op de krenten uit de pop:
De krenten uit de pop: Broeder Dieleman - Uut De Bron - dekrentenuitdepop.blogspot.nl

Ik was vorig jaar zeker niet direct overtuigd van de kwaliteiten van Gloria van Broeder Dieleman, maar uiteindelijk deed de plaat toch wat met. Het feit dat de muziek van het alter ego van Tonnie Dieleman totaal anders was dan alle andere muziek die ik in de platenkast heb staan speelde hierbij zeker een rol.

Vorige week verscheen Uut De Bron en deze plaat blijkt nog wat unieker dan zijn voorganger. Dat heeft deels te maken met de vorm, de plaat wordt gecombineerd met een fraai boek met alle teksten van Broeder Dieleman, maar ook de muziek is verre van alledaags.

Uut De Bron laat 50 minuten muziek horen en het is feitelijk één lange track. Het is muziek die voor een deel bestaat uit opgenomen gesprekken en natuurgeluiden en voor een deel uit fraaie instrumentale passages en de bijzondere folksongs die we van Broeder Dieleman kennen.

Het aantal echte songs komt niet veel verder dan een handjevol, waardoor je even de tijd nodig hebt om te wennen aan de nieuwe plaat van Broeder Dieleman. Uut De Bron neemt flink de tijd voor fluitende vogels, wassend water of uiterst subtiele instrumentale passages. Het zorgt er voor dat Uut De Bron een plaat is die volledig onthaast.

Broeder Dieleman eert ook op zijn nieuwe plaat Zeeuws-Vlaanderen en het zou het Zeeuws-Vlaanderen van 150 jaar geleden kunnen zijn. Een tijd zonder al te veel afleiding, een tijd waarin werken op het land centraal stond, een tijd waarin de avondmaaltijd uitsluitend uit Hollandse pot bestond en een tijd waarin de leefwereld een flink stuk kleiner en eenvoudiger was dan op het moment.

De soundscapes en instrumentale passages geven Uut De Bron een beeldend karakter. Ry Cooder had ooit maar een paar akkoorden nodig om de leegheid van de Texaanse woestijn te vangen in muziek en zo vangt Broeder Dieleman Zeeuws-Vlaanderen in uiterst sobere instrumentale passages.

Uut De Bron is een plaat waarvoor je moet gaan zitten. Een plaat waaraan je jezelf over moet geven. Als je dit niet doet is Uut De Bron niet veel meer dan wat geruis op de achtergrond. Als je het wel doet is het een plaat die zich heel langzaam opdringt, maar vervolgens steeds meer schoonheid prijs geeft.

Schakel alle apparaten om je heen uit, zet de verwarming wat lager, steek een kaarsje op en geniet van het bijzondere muzikale universum van Broeder Dieleman. Het vergt wat, maar wat krijg je er veel voor terug. Erwin Zijleman

Weer een artiest die ik en passant wel eens genamedropt heb zien worden, maar waar ik me verder nooit in verdiept heb. Broeder Dieleman uit Zeeland dus, ik wist niet goed wat ik er van moest verwachten, maar ik verwachtte niet dit, als ik heel eerlijk ben. Misschien omdat mijn bevoorrechte brein bij Zeeland en muziek automatisch een link maakt naar Racoon. Dit is geen Racoon. Wat het wel is, en daar kan ik heel kort over zijn, is een zeer indrukwekkend en oorverblindend album.

Vanaf de eerste luisterbeurt weet het me al te grijpen. Het is altijd wel een iets hallucinerende werking; als je twee personen een taal hoort spreken die je deels wel en deels ook totaal weer niet begrijpt. De taal als zijn eigen werkelijkheid, die eigenlijk ook een deel jouw werkelijkheid hoort te zijn. Daarna volgt op Hoofdplaat een samensmelting van onze kaaskoppen cultuur met het zieleleven uit Oosterse landen, en het werkt verdraaid goed.

Afgelopen weekend heb ik dit album op mijn noise cancelling koptelefoon gezet terwijl ik een wandeling maakte door het bos, een prachtig samenspel waar de zowel de audio- als de visuele prikkels elkaar versterken, kan ik u verklappen. Een nummer als LovenPolder, Boerengat heeft iets rustgevends, maar kent ook een ongrijpbare spanningsboog dankzij het dronende geluid op de achtergrond. Omer Gielliet past dezelfde technieken toe, maar kent ook nog de zanglijnen die steeds vager gaan klinken. Ik moest haast oppassen dat ik niet begon op te stijgen tijdens mijn wandeling.

De minder-maar-nog-steeds-behoorlijk abstracte folk-achtige nummers (Meilied, Nehallenia) zijn wat mij betreft ook een succes en vormen een fijne afwisseling voor de meer uitgesponnen passages.

Nu de grenzen toch weer COVID-dicht zitten (behalve als je van koninklijk bloed bent), moet ik vanuit het hoge noorden (Waorum dattán?) toch maar eens het lage Zeeuwse zuiden bezoeken, op vakantie in eigen land. Broeder D heeft mij namelijk het beeld gegeven dat Zeeland bestaat uit magistrale en wijdgestrekte weilanden gehuld in een spirituele mist.