Eigenlijk is alles wat gezegd moet worden over dit progressieve meesterwerk al gezegd hier. Vooral onderstaande recensie van Misterfool spreekt boekdelen en is eigenlijk de beste manier hoe je dit album zou moeten omschrijven. Geen woord aan toe te voegen dus. Ik wil hier echter nog een andere tekstuele component aan toevoegen die ik hier op dit forum nog niet voorbij heb zien komen, maar eerst hier de recensie van Misterfool:
Misterfool schreef:
Een chemische reactie is in de muziekwereld niet te veinzen. Deze muzikale reacties worden opgewekt door muzikanten die op grandioze wijze samenwerken. Het mag dan geheel tegen de natuurwetten ingaan, maar bij deze reacties is het eindproduct vaak meer dan de som der delen. De energie die bij dit album van “Van Der Graaf Generator” vrij kwam, was zelfs genoeg om een kleine stad van energie te voorzien.
-
“Pawn hearts” is een meesterwerk!. Het album bevat slechts 3 composities, maar elk is een voltreffer. De eerste keer dat ik dit album beluisterde, was ik daarentegen nog niet zo lovend. Deze plaat is namelijk de meest chaotische in het oeuvre van de heren en daardoor behoorlijk ontoegankelijk.
Als het kwartje dan toch eenmaal valt, is het enthousiasme des te groter.
(quote)
-
Opener Lemmings is een zwaar explosief; nihilisme ten top. Blinde volgelingen die zonder blikken en blozen zich van een klif afwerpen. De muziek weet deze waanzin wonderbaarlijk te evenaren. Het marsachtige ritme zorgt voor een nerveus tempo. De muziek knijpt ons de adem af, we kunnen enkel naar voren lopen. De zang van “Hammil” is punk-achtig, hij spuwt zijn teksten eruit.
-
Man-erg is het minst chaotische nummer van deze plaat en daardoor ook het meest typerend voor de rest van het oeuvre van VDGG. Het is een Ballad, die regelmatig wordt opgeschrikt door boosaardige jazz-fusionpartijen. Het nummer heeft een haast Hammer-Horror-achtig sfeertje: Een man die vecht tegen zijn moorddadige impulsen, verwoordt met de nodige Bijbelse metaforiek. De stem van Peter Hammil past hier goed bij.
(quote)
-
“A Plague of light house keepers” is het magnum opus van deze band. Dit is zo´n een zeldzaam briljant nummer dat ik na ruim 5 jaar er nog kippenvel van krijg. 23 minuten lang zit ik nagelbijtend te luisteren, gekluisterd aan mijn koptelefoon. De spanning komt alleen al van het geweldige concept. Een operateur van een lichthuis wordt achtergelaten en vergeten; hij is ten dode opgeschreven. We horen zijn laatste gedachten.
-
Het nummer opent op grandioze wijze. Heerlijk dreigend wordt het concept uit de doeken gedaan. De manier waarop de band wisselt tussen Sferische soundscapes en agressieve, moedeloze passages zorgt voor een indrukwekkend fresco. De torenwachter die nerveus op zoek is naar een uitweg, maar steeds meer doorkrijgt dat zijn zoektocht hopeloos is.
-
Op het hoogtepunt gaat het nummer helemaal los. Het hoofdpersoon wordt helemaal gek en ziet overal spoken. Muzikaal gebeurt het zelfde. De mellotron spookt als een kwelgeest door het nummer heen. Onverwacht worden vredige piano’s ingezet. Is onze wachter gered. Nee! Op sarcastische wijze wordt zijn dood als verlossing gepresenteerd.
-
(quote)
-
Kan ik nog slechte punten noemen? Ja, maar daarvoor zou ik haast een onredelijk kritische blik moeten aanmeten. Dit album is net iets vermoeiender dan Godbluff. Of beter gezegd, dit album is minder compact dan zijn opvolger, waardoor ik die net iets hoger aansla.
-
Desondanks mogen we stellen dat we hier met een klassieker van doen hebben. Geniale dramatiek! regelmatig over de top? Zeker, maar noem maar eens een plaat die nog meer spanning op weet te wekken. Dat zijn er niet zo veel , kan ik je vertellen! Pawn hearts is chaotisch, dreigend en filmisch, maar bovenal een van de beste progrockalbums die ik ooit gehoord heb. Meesterwerkje!
Ondanks de geweldige inhoud van de recensie van Misterfool ben ik het op enkele punten niet met hem eens. Zo denk ik dat Pawn Hearts met stipt het beste album van Van Der Graaf is (ook al moet ik daarbij vermelden dat ook ik lange tijd Godbluff hoger heb aangeslagen dan Pawn Hearts) en op tekstueel vlak interpreteer ik het album anders. Radicaal anders zelfs.
Van enkele progliefhebbers op Musicmeter weet ik dat de teksten voor hen van marginaal belang zijn. Ik noem geen namen, want degenen die zich aangesproken voelen en dit lezen weten genoeg... Nu kan ik me wel vinden in deze stellingname, maar ik ben echter ook van mening dat (enig) begrip voor de teksten een album naar een hoger niveau kan tillen. Wat mij betreft geld dat zeker voor de poëtische, lastig te doorgronden teksten van Peter Hammill die hij voor Pawn Hearts neerpende. Ik zal het uitleggen.
Ik stuitte eens op
deze recensie van Pawn Hearts van 30 november 2006. Hier wordt een heel interessant perspectief aangenomen ten aanzien van de teksten van Peter Hammill, waarbij Pawn Hearts als conceptalbum wordt neergezet (en ik laat ik daar nou net een zwak voor hebben).
De recensent in kwestie interpreteert Pawn Hearts als een album dat het ideologische speelveld binnen nazi-Duitsland in de jaren '30 verkend, vlak nadat Hitler aan de macht kwam op 30 januari 1933 (diezelfde macht zou op 23 maart 1933 volledig geconsolideerd worden middels de Machtigingswet). Het album spitst zich daarbij voornamelijk toe op de periode waarin Hitler net aan de macht is gekomen en de samenleving dus nog niet volledig genazificeerd was. Binnen dit kader volgt het album een man die middels een soort persoonlijke zelfreflectie (vanuit een ik-perspectief, wat het nog indringender maakt) probeert te navigeren door deze verwarrende en gevaarlijke tijden. De luisteraar komt erachter hoe deze man denkt over de situatie waarin hij verkeerd en hoe hij zelf tegenover de nazi-ideologie staat: zal hij de ideologie omarmen of blijft hij trouw aan zijn eigen morele kompas?
Toen ik, als historicus, deze interpretatie las viel ik (figuurlijk) van mijn stoel van ongeloof en verbazing. Na zelf de teksten erop na gelezen te hebben besefte ik hoe ontzettend geniaal en inventief deze invalshoek was: 'Waarom was ik hier zelf niet op gekomen?!'
Mijn missie is geslaagd als ik met deze bijdrage hetzelfde bereik als wat de recensie hierboven met mij wist te bereiken, namelijk dat Pawn Hearts met frisse oren wordt beluisterd met het nazi-concept en de tekst in achterhoofd. Wellicht vermeld ik hier nog eens een tekstuele uiteenzetting van Pawn Hearts over hoe dit concept doorklinkt in de lyrics van het album. Voor mij kreeg Pawn Hearts in ieder geval een heel nieuwe dimensie en werd het bijna een compleet nieuw album, omdat ik er nu vanuit een totaal ander perspectief naar luisterde. En niet alleen dat, want Pawn Hearts werd voor mij één van de beste albums ooit gemaakt, iets waar ik nog steeds volledig achter sta. Kortom: luister en huiver, maar bovenal: geniet van de genialiteit van de teksten en de muziek van Pawn Hearts.
5*