Als kersvers lid op MuMe kon ik me geen betere start bedenken dan hier een eerste (nogal lange) recensie te storten. Verwacht hier geen kritische kijk over tekstuele hoogstandjes, vreemdsoortige gitaarakkoorden en dat soort grut, hier spreekt vooral een huis-tuin-en-keukenrecensent. Een tot over zijn oren verliefde huis-tuin-en-keukenrecensent welteverstaan. Mijn eerste bijdrage op MuMe is dan ook een vlindersindebuikverklaring aan het titelloze debuut dat Alex Kapranos, Nick McCarthy, Paul Thomson en Bob Hardy ruim twaalf jaar terug uitbrachten. Kapranos, een markante man in de business. Overtuigd anti-Brexit en pro-Schotland, maar bovenal bedenker van prachtige nummers als Outsiders, Walk Away en Twilight Omens. En natuurlijk de elf nummers op de schijf die achter de fraaie zwarte hoes met de simpele letters en de oranje streep schuilgaat.
Meteen maar beginnen met wat achtergrondinfo van de band, een totstandkoming uit het boekje. Gast die in meerdere bandjes gespeeld heeft meets andere gast die in meerdere bandjes gespeeld heeft, ze meeten nog twee leden, eentje moet leren drummen en de andere leren basspelen. Een gekke naam bedenken op basis van een paardenrace, hoezen op basis van het Russisch constructivisme en voila, Glasgow was weer een bandje rijker. In den beginnen is het ook een typisch clubje Britse kunstacademielui: gigs begonnen om 7 pm - doorgaans in een verlaten gevangenis voor een kleine twintig aangeschoten maten van de uni - en duurden “totdat de wouten kwamen”. Niemand kon vermoeden dat de heren met hetzelfde liedjesmateriaal enkele maanden zalen van capaciteit 1000+ en zelfs festivals konden platspelen. Zo is dit album alleen al een kleine 4 miljoen maal verkocht.
De release van dit album is destijds langs me heengegaan. Ik was zeven, wat wist ik nou van postpunkrevival? Idem voor YCHISMB en Tonight. Nee, gek genoeg was het echter pas tot de single Right Action uitkwam eind 2013 voordat ik me in de band (en überhaupt de muziek) ging verdiepen. Toen pas realiseerde ik me dat de heren toch wel heel veel toffe nummers op de radio hebben bezorgd zonder dat ik de onderlinge link direct legde (Do You Want To, No You Girls, This fffire, Take Me Out natuurlijk…). Inmiddels ken ik het gehele oeuvre uit mijn hoofd, ben ik de eigenaar van de vier albums en staat ook FFS nog op mijn te halen lijstje. En hoewel dit allemaal goede platen zijn, missen de laatste drie (vier inc. FFS) iets dat het debuut wel heeft. Een combinatie van consistentie, een zekere rauwheid en het breed scala aan geweldige riffvondsten.
De toon wordt met Jacqueline direct gezet. Een betere opener hadden ze niet kunnen kiezen. Een rustig, half pratend begin met wat akoestisch getokkel, waarna je plots gelanceerd wordt in een achtbaan van stuk voor stuk geweldige riffs en een meezingbaar refrein. Het is duidelijk: Franz Ferdinand schuwt niet om van de conventionele opbouw van een nummer af te wijken. Kapranos en zijn mannen hebben een alternatieve formule voor gitaarpopliedjes, en hebben die duidelijk onder de knie. Het lijkt een beetje rommelig, maar het is duidelijk dat over alles uitstekend is nagedacht.
Als de boodschap om gitaarmuziek te maken om meisjes te laten dansen nog niet duidelijk was bij Jacqueline, dan zal te tweede tracks dat nog eens extra onderstrepen. Tell Her Tonight, ook wel een liefdesverklaring naar een donkerbruin smeerbaar broodbeleg, is nooit als single uitgebracht maar als soundtrack van FIFA trek je natuurlijk ook wel de enige aandacht. Niet dat ik er verder erg in had: pas drie jaar terug kwam ik erachter dat dit van de zelfde artiesten als Take Me Out en Do You Want To afkomstig was. Het is dan ook de vreemde eend in de bijt hier op dit album, al is het al omdat Nick hier de leadvocalen verzorgt. Dit is tevens de enige albumplaat waar dat gebeurt, aan b-kantjes geen gebrek trouwens. Zoek geen diepgaande teksten hier, het is het meest poppy nummer op de al vrij poppy plaat.
Dan komen we bij het klapstuk. Heb je het over hét nummer van Franz Ferdinand, dan kom je uiteindelijk altijd hier uit. Met Take Me Out heeft de band zich echt gevestigd bij de grote namen van de postpunkrevival. De band wist dat ze met het riff al een goudhaantje hadden, maar hoe ze het nummer her omheen hebben geschreven is zonder meer briljant. Kortom: een geweldig riff en een twee refreinen die eigenlijk niet onderdoen voor elkaar. Ik vind het eigenlijk jammer dat ik het nu al zo goed ken, want bij die enkele keer airplay op de radio trapte ik altijd weer in die magische vertraging. Seven Nation Army mijn reet, dít is het ultieme zeroesnummer.
We tuffen vrolijk verder, want The Dark Of The Matinee kan zich ook gemakkelijk meten met de voorgaande tracks. Het rauwere waar Take Me Out mee begint wordt hier weer hervat, maar het blijft gewoon een vermaledijde goede popsong. Franz Ferdinand snapt dat je voor een energiek rocknummer niet altijd vol gas hoeft te gaan, het couplet is zelfs ingetogen te noemen. Wat me hier verder aanstaat zijn de ietwat verstopte rifjes in het couplet en het drumwerk van Paul, die hier zijn beste prestatie op FF neerzet. En een hilarische clip.
Auf Achse is dan weer een soortement rustpuntje op de plaat. Maar dan wel op z’n Franz’. Genoemd naar een serie over truckers (hoofdpersoon: Franz Meersdonk); de demoversie heette Truck Stop. Dit moge duidelijk zijn: this is a driving song. Een asfaltvreter. De ideale soundtrack voor als je midden in de nacht langs knooppunt Empel zoeft. Hier staat ook één van de mooiste momenten van de plaat op: de overgang na 1:50 van refrein naar eerste (en enige) couplet geeft me nog altijd de shivers.
Zoals ook een geliefde betaamt, zijn het soms de zwakkere kanten die je meer van hem of haar doen gaan houden. Een zwakte is een blijk van menselijkheid, en zo ook een iets zwakker nummer. Cheating On You is het minste nummer van de plaat en is ook logischerwijs in het midden geplaatst. Het begint veelbelovend met één van de betere riffs op het album en een pakkend couplet, maar zodra het refrein begint valt het dood. De bridge is ook matig. Ik heb het idee dat ze dit riff bedachten en het zo tof vonden dat ze er wel iets mee moesten doen, zonder het exacte idee wat. Dit is de keerzijde van de gouden medaille die Take Me Out heet, want daar lukte het wel. Erg zonde, want in potentie had dit het meest energieke nummer van het album kunnen worden. Het is echter nog altijd geen skipper, en als de hem op vol volume afspeelt is het echter ook al beter te beluisteren.
Gelukkig is er in This Fire geen gebrek aan inspiratie. Het gitaartje ligt een stukje hoger dan bij Take Me out, Jacqueline en Matinee, en geeft dit nummer nét weer een andere insteek dan de rest van het album. Maar de opbouw van het nummer en het herhalende refrein zijn wel weer gewoon vertrouwd Franz. De uitvoering met drie f’jes is als single uitgebracht, daarin is het tempo iets verhoogd en het geheel meer bijgeslepen. Maar als ik mocht kiezen, dan ga ik denk ik toch voor de albumversie. Burnout!
Ich heiße Superfantastisch! Ich trinke schampus mit Lachsfisch! Darts of Pleasure is de beste single die de band tot op heden uitbracht, en na Outsiders mijn favoriete liedje van ze. Melodisch intrigerend is dat het refrein eigenlijk ingetogener is dan het couplet, maar het werkt hier echt.
Kapranos’ zalvende stem komt hier ook het beste tot zijn recht, en geeft het nummer de precieze seductieve lading mee als hij zingt. Het slotstuk, dat dan weer de humoristische inbreng is van halve Pruis Nick, komt toch even als een verrassing (wat zingen ze nou?) maar staat wel als een huis.
Michael is het meest volbloed rocknummer dat de band tot nog toe uitbracht. Vergeet Take Me Out: de opening van dit nummer is het beste riff dat de band dus dusver uit de gitaar heeft weten te persen. Het is mijn afwasanthem geworden: met een beschuimde pan in je klauwen onhandig een gitaar imiteren en wroooaar! Het is volgens mij ook het favoriete liedje van de band zelf, getuige het feit dat ze het eigenlijk ondanks slechts bescheiden singlesucces tijdens elke liveshow spelen en het ook een FFS-livebewerking kreeg naast verplichte nummers Do You Want To en Take Me Out.
Na al dat geweld zakt het tempo wat af bij de laatste twee nummers. Niet dat dat erg is: je Come On Home is het meest ingetogen nummer op de plaat, al durf ik het niet meteen een ballad te noemen. Zeker niet. De synthesizer uit Auf Achse keert terug en geeft het nummer een eigen uitstraling die het met louter gitaren niet had gehad. Wederom een toffe vondst van de Schotse rakkers.
40 feet (die malle Schotten met hun bejaarde meetsysteem) blijven over en daar kon nog één nummer van gemaakt worden. Als 40’ een renpaard was geweest waar de heren op konden wedden, dan zou het een dikkige, loensende knol zijn. Laag beentempo, maar vooral veel gestuiter en hoeven die flinke kuilen in de door de terreinknecht nog net zo zorgvuldig aangelegde modder stampen. Dit allemaal onder het oog van ademloos toekijkend doch zwaar genietend publiek. 40’ is bij vlagen een jamsessie: even een lekker rustig couplet op de mompel, een licht opbouwende lalalalala en dan een lekkere bak half ongeorganiseerde herrie. Dat een paar keer herhalen leidt tot een gruwelijk heerlijk klapstuk.
Maar was de pret destijds nog niet mee over, want ook de losse singletjes (DoP, TMO, Michael, DotM en This fffire) hadden nog wat leuks te bieden. De B-kantjes die in de tijd van het debuut zijn uitgekomen kan ik eigenlijk allemaal wel waarderen, en een paar hiervan zouden niet misstaan hebben op het album. Love And Destroy had de meest logische vervanger van Cheating on You geweest, Shopping For Blood is lekker rauw en duister, All For You, Sophia schatplichtig aan de bandnaam, Van Tango vooral heel erg druk en vrolijk, Tell Her Tonight (Paul Sings) hilarisch en heel erg Duits, Words So Leisured de Katherine Kiss Me van Darts of Pleasure en Missing You vooral heel mooi, ware het niet dat ze het einde daarvan een beetje hebben afgeraffeld.
Ik mag dan een leek zijn maar voor mijn gedachte is dit een legendarisch debuutalbum geworden. Mij persoonlijk heeft het in elk geval in de muziek gezogen, en daarvoor ben ik de Schotten nog altijd dankbaar. Op Cheating On You na slaagt eigenlijk elk nummer om de bedoelde intentie af te leveren en ook dat nummer bezit nog een paar sterke elementen. Vijf vette sterren en mijn bonus naar Take Me Out, Darts Of Pleasure en 40'.
Goed, ik sluit bij deze af, want ik hoor op de achtergrond iemand zeggen dat Jacqueline aan de werktafel zit en dan moet ik even gaan dansen. Met een pan in mijn hand.