Mingus - The Black Saint and the Sinner Lady (1963)

Eerste drie nummers compleet geniaal, het laatste nummer een wat overbodige en langdradige herhaling daarvan naar mijn mening. Dat kan echter zeker nog veranderen als ik wat meer ingeluisterd raak; in de is het tussentijd sowieso al erg speciaal dat een jazzplaat bij mij iets gedaan krijgt.

Say what?

Ach, je komt binnen een paar luisterbeurten wel op jouw woorden terug

Dit is verder dan geniaal.. een 10 sterren plaat.. Buy or Die !

I'm dead. (ik wil alle albums uit het boek 1001 Albums beluisteren, al vrees ik, dat ik veel tegenkom, wat mij helemaal niet zal aanspreken, zoals dit album)

Zou je dat nou wel doen? Ik zie er de zin niet van om zulke lijstjes af te werken. Je kunt veel beter je muzikale neus achterna gaan. Heb even in je stemmen gesnufffeld, maar zo te zien heb je bijvoorbeeld niet zo veel met jazz. Dan kun je toch beter iets anders gaan beluisteren. Al ben ik er niet voor om alle categorieën uit te sluiten, zo'n lijst zegt me niet zo veel. Vind het bovendien een beetje schools.

Zo'n plaat als dit kan je toch nooit in 1 luisterbeurt bevatten ? Gewoon gekocht dus en ik leef nog steeds

De mooiste teringherrie die ik ooit heb mogen horen. Want laten we even eerlijk zijn, met momenten stelt dit album de oren danig op de proef. En bij uitbreiding het hele zijn. Tot op heden vind ik het heel moeilijk om grip te krijgen op dit jazzmonument. Dit is muziek die m’n petje te boven gaat, muziek waarvan ik me haast niet kan voorstellen dat een mens dit überhaupt kán creëren. Maar jongens wat weet deze gekte me te raken. Bij voorkeur te beluisteren op een Spaanse zomerdag, zodat je iedere klank kan uitzweten.

Off topic maar vooruit dan maar even. Naar mijn bescheiden mening heeft Miles Davis als bandleider nog nooit met 11 muzikanten een plaat onder eigen naam opgenomen. Of vergis ik me?

Miles Davis heeft, voor zover ik het weet, niet met 11 muzikanten tegelijkertijd gewerkt. Ik doelde meer op het feit dat Davis een neusje had voor goede muzikanten, die hij ook nog eens fenomenaal wist in te zetten. Hier probeerde ik het beeld op te roepen van een goede bondscoach die een voetbalelftal samenstelt, hoewel Davis natuurlijk zelf ook een sterspeler is. Ik had er echter niet meer bij stil gestaan dat 'elftal' ook zo letterlijk kon worden gelezen.

Ik moet desalniettemin wel terugkomen op mijn bericht van 30 maart 2012. Ik vind het nu wat makkelijk om Davis, Coltrane en Mingus als de drie groten van de jazzmuziek te betitelen. Ik zou vandaag de dag zeggen dat het drie van de beste jazzmuzikanten zijn, maar dat ik andere jazzers even hoog heb zitten. (ik noem een Ornette Coleman). Daarnaast weet ik niet of ik Mingus zo eenduidig als de minste van de drie jazzers zou aanmerken. Ik heb nog steeds een voorkeur voor Coltrane en Davis, maar Mingus heeft enkele, zeer indrukwekkende, platen gemaakt. 'De zwarte heilige en de zondige dame' is er een van.

Het was ook een beetje plagerig bedoeld vanwege je opvallend gebruik van niet erg passende beeldspraak in dit geval. Zeker geen halszaak maar net als bij spel- en taalfouten wel iets waar ik op let zonder als schoolmeester te willen overkomen. Meestal doe ik daarom even een pm-tje de deur uit. Maar deze beeldspraak vond ik wel kras genoeg om zo te reageren. No hard feelings, hoop ik.

Ik kan moeilijk wrokkig wezen om een terechte opmerking. Proefondervindelijk leer(de) ik mij een schrijfstijl aan en een gefaald experiment hoort daar nou eenmaal bij.

That's the spirit. Als er natuurlijk één jazzgodfather is die geweldige muzikanten bij elkaar wist te trommelen dan is dat imo Mingus. Dit album behoort net niet tot mijn favoriete Mingus-albums. Het waaiert me iets te veel kanten op. Ik hou meer van zijn albums met redelijk afgebakende composities waarmee hij en zijn band dan aan de haal gaan door het middels improvisaties en solo's aftasten en vaak ook overschrijden van die afbakening. Om daarna weer 'thuis' te komen bij de essentie van de compositie.

Je kent ze wel, die gevalletjes waarin het kwartje bij een album ineens valt. Gisteren, hier in de Cevennen in Frankrijk viel hij van een grote hoogte in ieder geval. Net een potje kaarten gewonnen, boerenbridge voor degenen die dat nog wat interesseerd, dus ik was sowieso al in mijn nopjes. Nog even nagenieten met een rood wijntje dus en ik had nog een soundtrack nodig voor deze warme zomeravond voor de tent. De keuze viel, al scrollend door m'n iPod op deze van Charles Mingus. Toch al een aantal jaren niet meer gehoord sinds ik het een keer geforceerd probeerde leuk te vinden door het in een periode heel veel te draaien, wat eerder frustrerend dan plezierig werkte.
Toch een fijn fenomeen dus, dat kwartje laten vallen, plus het is niet duur. Dit jazzalbum van Mingus is er zo eentje waar je enorm ingezogen wordt, bij het eerste nummer doet hij nog een beetje voorzichtig met je, in het laatste nummer laat hij geen spaan van je heel. Het is een trip die je 40 minuten lang onderdompelt in een wereld van Spaanse gitaartjes, van lieflijke blazersolo's tot vrij aggressieve, onnavolgbare tempowisselingen, maar zonder ook maar éen moment de tomeloze drive in de muziek uit het oog te verliezen. En het voelt alsof hij het even allemaal, al improviserend, uit zijn mouw heeft geschud. Charles Mingus maakte met dit album een niet al te behapbaar werk voor iedereen, maar een uitdagend meesterwerk voor de echte jazz-fijnproevers. Ben ik er zo éen? Ik weet het niet. Ik ben dan ook nog maar een 22-jarige student die dit album vanaf gisteren een enorm warm hart toedraagt, ik heb nog veel te proeven.

Geen idee welke jazz albums je allemaal al kent, maar als dit je start was dan heb je dat al heel goed gedaan en kan er nog veel moois gaan komen ja. Zelf beschouw ik Mingus toch wel als mijn grote favoriet.

Schitterend om te lezen Snoeperd. Ik wens jou een boeiende ontdekkingsreis toe.

Ik ken al wel een en ander. Ben een groot fan van Somethin' Else van Cannonball Adderley. Verder vind ik Keith Jarrett, John Coltrane (vooral Giant Steps), Miles Davis (vooral Bitches Brew), Sonny Rollins (Saxophone Collosus), Colin Stetson, Ornette Coleman en nog een aantal anderen goed. Wat ik wel vaak heb is dat ik een aantal nummers van een album uitstekend vind, maar de zogenaamde vullers me toch niet goed bevallen, een euvel dat me vaak overkomt.
Maar dit is toch wel het beste wat ik nu in het genre heb gehoord. Tips zijn natuurlijk altijd welkom.

Absoluut meesterwerk !

Vorig academiejaar kreeg ik voor een seminarievak de opdracht om een recensie te schrijven over een kunstwerk naar eigen keuze. Aangezien dit mijn favoriete jazzalbum is was de keuze snel gemaakt, maar in 1000 woorden neerpennen wat een werk als dit voor je betekent werd toch een uitdagendere opdracht dan verwacht. Verder is het ook een recensie (bedoeld voor groter publiek) en niet een beoordelingsbericht waardoor het misschien wat persoonlijke inbreng (dat MusicMeter-charme) ontbeert, desondanks wil ik het graag hier eens delen. Dit album blijft binnen mijn beperkt muzikaal universum aan de eenzame top staan - samen met Rostropovich's interpretatie van Bach's cello suites - veel leesplezier

Recensie:

DE CARTE BLANCHE DIE ALS JOKER WERD UITGESPEELD

Het begint al bij de hoesafbeelding waar de juxtapositie tussen Charles Mingus en de gele muur meteen in het oog springt. Met een afgewende blik waar weinig uit af te leiden valt steekt Mingus een pijp op. De intrigerende titel van het album versterkt verder het bevreemdende effect: is hij de zwarte heilige? Wie is de zondigende lady? En wat hebben ze op hun kerfstok? Een citaat uit een tot op heden onbekend gedicht geeft ons een vage hint: ‘Touch my beloved’s thought while her world’s affluence crumbles at my feet’.

‘I feel no need to explain any further the music herewith other than to say throw all other records of mine away except maybe for one.’ Met deze woorden - uit de liner notes – laat Mingus op onmiskenbare wijze weten dat hij een persoonlijk hoogtepunt bereikt heeft. Het blijft een straffe uitspraak die het hart van elke liefhebber even doet stilstaan, want over welk ander album heeft hij het? In de voorbije jaren had hij zich dankzij werken als Pithecantropus Erectus (1956), Mingus Ah Um (1959) en Blues & Roots (1960) doen gelden als een van de meest spraakmakende jazzmuzikanten uit zijn tijd. Maar hier legde hij de lat nog een stukje hoger. De reden hiervoor lag bij Bob Thiele – de toenmalige producent van Impulse! Records: hij gunde Mingus de volledige artistieke vrijheid om zo zijn muzikale droom te verwezenlijken. The Black Saint and the Sinner Lady is een zesdelig muziekstuk dat verdeeld is over vier nummers en gebracht wordt door een ensemble van elf musici. Elk deel staat symbool voor een dansact en is voorzien van een poëtische oneliner om ze meer kracht bij te zetten.

In het eerste deel ‘Track A – Solo Dancer’ staan twee tegengestelde saxofoonsolo’s (beiden gespeeld door Jerome Richardson) centraal. Na wat kort inleidend samenspel volgt een baritonsaxofoonsolo die een schreeuw om aandacht lijkt te weergeven. Tegelijkertijd horen we het orkest een huilerig thema spelen waardoor die wanhopige roep alleen maar meer medelijden opwekt. Wie gaat deze eenzame danser troosten? Uiteindelijk gaat hij terug op in het geheel om er vervolgens volledig in te verdwijnen. Langzamerhand valt op dat iemand in de achtergrond de groepsdans wil ontspringen: het is de sopraansaxofoon die het ditmaal op de heupen gekregen heeft, zich loswrikt en op solo-avontuur gaat. Enkel bijgestaan door het spel van Mingus op contrabas en Dannie Richmond op drums volgen levenslustige momenten die het hart in vervoering brengen. Die vrijheid zij hem gegund!

‘Track B – Duet Solo Dancers’ staat gevoelsmatig haaks tegenover het eerste deel, doordat er een romantische sfeer gecreëerd wordt waar zelfs een stoïcijn het zweet van opbreekt. Pianist Jaki Byard opent met een dromerige pianomelodie waar het orkest aanvankelijk wat zweverig omheen speelt, maar al gauw nemen ze met overweldigende kracht het voortouw. Mingus lijkt het orkest te hebben opgedeeld in twee aparte groepjes: het stuk voelt aan alsof yin en yang zin hadden in een jamsessie. We horen onder andere twee trompetten die het op een schreeuwen zetten, een gedempte trombone die verloren lijkt, een tuba die steeds tussen iedereen probeert te komen, het warme geluid van een tenorsaxofoon die allen met elkaar probeert te verzoenen, enzovoort... Om niet in een complete chaos te verzeilen houdt de ritmesectie nauwlettend een oogje in het zeil en worden beide dansers de juiste richting gewezen.

Met ‘Track C – Group Dancers’ krijgen we een derde, alternatieve aanpak voorgeschoteld. Mingus neemt deze keer de opening voor zijn rekening met een opmerkelijke pianosolo die oscilleert tussen melodieus spel en abrupt harde tikjes. Intussen horen we hier en daar een klein wapenfeit van een paar blazers, maar de pianist doet onverstoorbaar verder. Totdat er als een donderslag bij heldere hemel een mystieke fluitmelodie gespeeld wordt die de luisterervaring naar een sacrale hoogte tilt – naar mijn mening het moment suprême van dit album. Al behoren volgens vele liefhebbers de twee momenten na deze inleiding, die het stuk over een heel andere boeg gooien, dan weer tot het hoogtepunt. Ten eerste is er de flamenco-geïnspireerde gitaarsolo door Jay Berliner, gevolgd door een gedreven bluesy altsaxofoonsolo van Charlie Mariano onder begeleiding van het energieke orkest. Evenals Mingus die het nummer opende in een duistere sfeer, sluit Mariano het volledig alleen af met een laatste kreet.

Het laatste driedelige nummer ‘Mode D-E-F’ (elke letter staat ditmaal voor een combinatie van dansacten) is een achttienminuten durend stuk waarin meerdere elementen uit de voorgaande nummers in gewijzigde vorm worden herintroduceerd. Onder andere Mingus’ pianosolo, Berliners flamenco-gitaarstuk, de mystieke fluitinslag, etc. worden in een verschillende context en volgorde gebracht: een overbodige recycle of geniale herwerking? Aan de luisteraar om dat uit te maken. Zo klinkt bijvoorbeeld Mingus’ duistere pianosolo hier nóg neerslachtiger (getuige de ‘Goddamnit’ die hij niet achterwege kon laten). De kracht en variatie van dit stuk spreekt echter boekdelen! Mingus en zijn ensemble nemen je mee op een weergaloze, muzikale achtbaan waar de grens met overkill nadrukkelijk wordt opgezocht: getuige de climax (rond de zeventiende minuut) waar Richmond zowat alles lijkt te raken wat te dicht bij hem staat (ditmaal krijgen we een dolenthousiast ‘Oh yeah!’ te horen). Afsluiten is opnieuw voorbehouden voor Mariano en de poëtische zin die Mingus aan dit deel toeschreef luidt dan ook toepasselijk: ‘Of Love, Pain, and Passioned Revolt, then Farewell, My Beloved, 'til It's Freedom Day’.

Een terugkerend thema in de muziek van Mingus is de strijd tegen het heersende structureel racisme: The Black Saint and the Sinner Lady is hier zijn meest allegorische uitdrukking van. Even legendarisch als de muziek is de wijze waarop het album tot stand kwam: van een zes weken durende repetitie ter voorbereiding, het studiowerk waarin elke minuut nauwgezet werd overzien tot de liner notes waar zelfs Mingus’ klinische psycholoog een steentje aan bijdroeg. De black saint predikte zijn muziek die heden te dage relevanter lijkt dan ooit, en de sinner lady? Zij danst onvermoeibaar verder in onze verbeelding…

Dit is voor mij bijna geen jazz meer, maar volgens mij is dat het ook niet. Dit is heel erg gecomponeerd, terwijl bij jazz juist heel veel wordt geïmproviseerd. Dit doet mij meer denken aan klassieke (of neo-klassieke) muziek, maar dan met jazz-instrumenten. Uiteraard staan er dan wel weer veel solo's op, maar die solo's lijken ook gecomponeerd, maar ik denk dat ik er te weinig verstand van heb dat ik er echt iets zinnigs over kan vertellen.

Hoe dan ook is dit meer een luisterplaat, misschien zelfs een voorganger wat mensen later progrock zijn gaan noemen. Het is wel echt heel erg mooi wat er gebracht wordt, en ook al is er een 11-koppige band aan het werk (een orkest) zit niemand elkaar in de weg. Hier en daar hoor ik ook echt een beetje dat oude jazz-werk (zoals in track B), wat een beetje een New Orleans/Dixie-feel heeft (ik hoop dat ik dat goed beschrijf).

Een stuk schrijven, zoals academicus Dardan lukt mij niet. Ik heb geen opleiding gehad überhaupt. Dus ik laat het even hier bij. Mensen die dit niet snappen en dan zeggen ik houd niet van jazz, bedoelen eigelijk: 'ik houd niet van experimenteel'. Want er zijn miljoenen jazzplaten die totaal anders klinken dan dit.

Wel Mssr Renard, in jouw stuk heb je eigenlijk even veel (zoniet meer) gezegd dan ik in mijn recensie Het klopt volledig dat dit eigenlijk geen jazz (in de toen gangbare zin) meer was: Mingus had het over zijn "Ethnic-Folk Dance-band" toen hij dit album assembleerde, verder was hij ook geen liefhebber van die term. Ik ben alleen de traditie gevolgd om het mezelf niet onnodig moeilijk te maken. Zelf doet me dit erg denken aan een vorm van "jazz-symfonie": dit oud bericht bij dit album vat het eigenlijk perfect samen...

Nou, dank je wel Dardan. Ik probeer jazz te ontdekken en meer en meer onderdeel van mijn leven en vocabulair te maken. Ik weet inmiddels in elk geval al dat ik swing en cool jazz liever laat voor wat het is, dat ik free jazz/avantgarde jazz erg interessant maar soms te ver vind gaan, en hardbop/postbop/modal jazz het liefste lust. Daarnaast vind ik de subgenres spiritual jazz/souljazz/fusion en contemporary jazz ook erg gaaf. Toch allemaal met het woordje jazz erin, en toch allemaal enorm van elkaar verschillend.

Dat is het mooie aan jazz, je kunt alle kanten op. En daarom is deze Mingus dus eigenlijk gewoon ook jazz, maar eigenlijk ook helemaal niet. Heerlijk!

Vandaag mijn exemplaar vervangen door de gisteren uitgebrachte Impulse Acoustic Sounds Series versie: wat een genot om één van mijn favoriete albums ooit op zo'n manier door de speakers te horen schallen!

Dat klinkt interessant, die serie, want ik heb ook veel Impluse!-favorieten.

Ik heb enorm wat Tone Poets en die zijn het allemaal waard. Uit deze serie heb ik er volgens mij drie (deze, A Love Supreme van Coltrane en Out of the Cool van Gil Evans) en daar gaat hetzelfde verhaal voor op. Het kost wat, maar dan heb je ook wat!

ben benieuwd naar jouw bevindingen. Toevallig deze ook in de Acoustic Sounds versie besteld. Gisteren binnengekregen maar even wachten op een geschikt moment. Hier wil ik even echt voor gaan zitten.

Klinkt geweldig. Kreeg alleen commentaar dat dit herrie was wat ik op had staan

Dus mijn antwoord was dat dit één van mijn favoriete platen was en allesbehalve herrie en dat dit enorm binnenkwam. Dat bleek dus wel

Misschien off-topic, maar jullie praten over een afwijkende release alsof je vriendje of vriendinnetje nieuw satijnen nachtgoed aanheeft met niets daaronder…

Is het echt zo’n fijne satijnen verrassing?

Ow ik ben wel benieuwd naar die acoustic sounds versie. Maar prijzig ja! Is dat alleen bij vinyl zo? of is er een digitale versie zodat het voor te beluisteren is.

Dat hangt van je vriendje of vriendinnetje af natuurlijk

Of het satijn is weet ik niet maar heel fijn is het zeker wel. Het geluid is echt adembenemend mooi. Dit soort klassiekers wil ik gewoon in zo’n luxe uitgave.

Dit blijft toch één van de meest bijzondere platen uit mijn collectie. Mijn vader is de persoon die de jazz bij mij met de paplepel heeft ingegoten zoals ik dat (tot nog toe uiterst onsuccesvol) nu bij mijn twee zoons probeer te doen. Maar van Mingus moest hij niet veel hebben. Te druk aldus de inmiddels oude baas. Toen ik Mingus' oeuvre ging uitspitten ging er dus echt een wereld voor me open. Deze Impulse! plaat is op die manier lang een verborgen pareltje gebleven. Volgens mij heb ik em destijds in 2007 nog middels Mume ontdekt ook (waarvoor dank).

Druk is het zeker maar inmiddels ben ik wel wat gewend. Goed ik zal ik het niet snel opzetten als mijn twee overenergieke zoontjes door de kamer rossen op hun loopauto (model Mercedes E klasse lekker ordinair ik weet het). En dan de zure blik van mijn vrouw erbij.... een blik die ze altijd bij jazz krijgt maar vooral bij drukke jazz. Afijn dan word ik er zelf ook een beetje dol van. Maar in de juiste setting gaat er maar weinig boven dit soort jazz. En die setting is nu op zondagmiddag/avond op mijn muziekkamertje op zolder. Dat is waar ik em ook het eerst hoorde maar dan op mijn zolderkamer bij mijn ouders....

Het is een plaat die zich moeilijk laat vangen in woorden: het is één en al beleving. Het interessante aan Mingus is hoe hij een band met 'gemiddelde' jazzmusici kan laten klinken als een soort all-star big-band. Wie kan mij vertellen waar een Charlie Mariano, Richard Williams of Jerome Richardson zó de sterren van de hemel blaast als hier? En daarmee hangt direct samen dat ik Mingus nooit zelf hoor schitteren. Ik vind hem altijd maar een gemiddelde bassist. Hij begeleid slechts.... Maar hoe hij begeleid man dat is bijna bovenmenselijk.

Deze plaat balanceert ergens tussen jazz, big-band, klassiek, flamengo en nog wat genres hier en daar. Het klinkt soms mystiek en mysterieus, dan weer bluesy en down to earth. Het zit vol heerlijke details: een klein intermezzo op gitaar van Jay Berliner, een bluesy solo van Mariano en het gemurmel van Williams in zijn trompet. De hele plaat dut echt op geen enkele manier ook maar een moment in.

Één van de jazz-platen die je monumentaal mag noemen. Er was nog nooit zo'n plaat gemaakt en er is er daarna nooit meer eentje gemaakt. Wat moet er door het hoofd van Bob Thiele zijn gegaan toen hij deze plaat aan het opnemen was met engineer Bob Simpson? Een tijdloze klassieker die ik eerst alleen op cd had maar nu dus ook in de Acoustic Sounds Series.... Het klinkt allemaal beeldschoon. De 40 euro waard? Ja bij dit soort platen kan ik dat echt wel beamen.

Wat een bizarre plaat is dit. Na twee luisterbeurten blijft het op één of andere manier maar in me hoofd zitten. Zowel de muziek als gedachtes over de plaat; m'n brein is op zoek naar een verklaring waar ik in hemelsnaam naar heb zitten luisteren. Goed is het wel ieder geval, maar wat ik er echt van vind moet de toekomst uitwijzen. Want deze plaat gaat veel opgezet worden komende weken!