Pearl Jam - No Code (1996)

De CD met de irritantste verpakking ooit. Een uitklapbare kartonnen hoes, met 2 flapjes: eentje voor wat polaroidfoto's en eentje voor de CD. Natuurlijk liet de lijm van het flapje van de CD al snel los, waardoor de CD opeens vastgeplakt zat. Sindsdien slaat de Cd hier bij het laatste anderhalve nummer over...

Verder heeft dit album best nog wel veel goede nummers (Present Tense, het Springsteen-achtige Off He Goes en Hail, Hail), maar ook wat archetypische PJ-songs die ik in een andere gedaante al beter heb gehoord (Who You Are, Red Mosquito).

Al met al een leuke plaat, maar het haalt het niet bij een VS. of een Ten.

No Code was alweer het 4e album van deze band, en misschien wel het minst ontvangen door de cd-kopers. Gezien mijn cijfers mag het duidelijk zijn dat ik het hier niet mee eens ben. Voor mij is No Code het beste Pearl Jam-album. Tevens is dit het eerste album met hun toenmalige nieuwe drummer Jack Irons (ex-Peppers).

Voor het eerst begint een Pearl Jam-album niet met een stevige opener. We hadden voorheen al Once, Go & Last Exit. Maar geen van dat alles nu; met Sometimes heb je een gevoelig kwetsbaar nummer dat opent. Rustig luisterliedje dat een Pearl Jam-album opent, kan het nog vreemder?
Dat wordt met Hail, Hail dan weer rechtgezet. Een harder nummer dat zich vooral in de stijl van het latere Yield bevindt. Who You Are sla ik even over, mooi nummer verder.

In My Tree dan vind ik persoonlijk 1 van hun mooiste, zoniet het mooiste nummer van Pearl Jam. Wat vooral opvalt hier is de drums van Jack Irons. Dit toont meteen aan dat deze toch nieuwe drummer al meteen een grote invloed had in de muziek. Verder is dit 1 van de meest persoonlijke nummers op deze plaat. Erg mooi.

Met Smile krijgen we toch weer een atypisch Pearl Jam nummer, het iets bizardere ritme, de Irons-drums, de zang van Vedder... Het maakt dit nummer toch een erg bijzonder geheel. Ook een nummer dat ik dit jaar op Werchter zag gebracht worden maar dan met Ament aan de gitaar & Gossard aan de bas; om het nog wat meer bijzonder te maken...

Off He Goes is het 2e persoonlijke nummer op deze plaat, een mooi gevoelig rustig akoestisch nummer gezongen door Vedder over Vedder. Samen met Black het meest kwetsbare nummer van Pearl Jam.

Laat ik Habit & Lukin' even samen nemen. Het zijn namelijk 2 muzikaal erg vergelijkbare nummers. 2 nummers waar Pearl Jam op z'n 'Ramones' speelt, vooral snel dus. Nummers die je allebei niet bij Pearl Jam zou verwachten, maar er wel degelijk passen. Habit valt natuurlijk op gezien het net na het gevoelige Off He Goes geprogrammeerd staat. Lukin' valt uiteraard ook op door zijn lengte, ook dat is op zijn Ramones dus. De laatste is ook in de loop der jaren uitgegroeid tot een publieksfavoriet.

In Mankind mag Stone Gossard zowaar eens zingen, en het is een zeer geslaagd experiment geworden, wat hij heeft verder doorgetrokken naar een erg sterk solo-album (Bayleaf). Muzikaal is dit nummer eigenlijk niet zo bijzonder. Het feit dat Gossard zingt, is voor mij eigenlijk het enige dat dit nummer bijzonder maakt.

De overige nummers (Red Mosquito, Present Tense, I'm Open, Around The Bend) ga ik niet apart beschrijven, laat duidelijk zijn dat dit ook 4 verschrikkelijk mooie nummers zijn. Maar samengevat kan je No Code als meest experimentele album van Pearl Jam beschrijven, misschien wel samen met Vitalogy het meest persoonlijke album.

Op "No Code" klinkt Pearl Jam toch anders dan op de voorgaande albums. Niet ten nadele overigens wat mij betreft. "No Code" bevat een afwisseling van rockers en meer ingetogener liedjes. Wat dat betreft is "No Code" mooi in balans. Uiteraard hoor je ook de gebruikelijke Pearl Jam ingrediënten, bijvoorbeeld op "Hail Hail", met die heerlijke riff en groove. Maar toch vind ik met name de rustige liedjes het mooist. "Off He Goes" en "Present Tense" zijn prachtig. Ook het afsluitende "Around the Bend" is mooi. Met "No Code" laat Pearl Jam vooral horen hoe veelzijdig ze zijn.

'If he only knew now, what he knew then'

Zal altijd een bijzonder plekje in mijn hart hebben, want de eerste Pearl Jam plaat die ik kocht bij de release (ik was ten tijde van Vitalogy nog iets te jong om zelf al cd’s te kopen).

Ik vond het toen echt een meesterwerk, draaide dusdanig grijs dat het kartonnen hoesje nu in twee stukken ligt, en het blijft eigenlijk tot de dag van vandaag mijn favoriete plaat van de band. Tot woede van de jonge Sandokan werd No Code door in meeste recensies afgedaan als verder bewijs voor de teloorgang van Pearl Jam na hun succesvolle debuut. De band zelf nam later ook enige afstand van de plaat: ze vonden dat ze er te weinig tijd voor hadden genomen, en te weinig op één lijn zaten.

Kleurt jeugdsentiment mijn beoordelingsvermogen? Zou kunnen, al kom ik, op deze site en elders, steeds meer mensen tegen die, net als ik, juist de meer experimentele periode van Pearl jam uit midden jaren negentig waarderen. En terwijl ik genoeg muzikale jeugdzondes heb waar ik liever niet aan herinnerd word, draai ik No Code nog altijd geregeld, en graag.

Het is een plaat die alle kanten uitvliegt, en vooral door de invloed van nieuwe drummer Jack Irons staan er een paar echt weirde dingen op. Het meeste is echter wel te behapstukken, met de wijsheid van nu: gewoon fijne liedjes met een lekker gruizig randje, zoals Pearl Jam ze het beste maakt.

'Sometimes'
Een ingetogen opener, dat is iets dat we nog niet hadden gezien op een Pearl Jam-plaat. Sterker nog: dit is misschien wel het meest verstilde liedje dat Pearl Jam tot dan toe aan plaat had toevertrouwd. Niet een voorbeeld van de stormachtige passie waar de band in uitblinkt, maar inclusief de zachte geluiden van onweer in de achtergrond van de mix, impliceert het een moment van reflectie tussen twee stormen in. Bescheiden juweeltje in hun oeuvre.

'Hail, Hail'
De beslissing om dit nummer de speakers uit te laten blazen terwijl het outro van ‘Sometimes’ nog bezig is, is een geinig schrikmomentje. 'Hail, Hail' is de lastige tweede single (zeker na 'Who You Are'), een rechttoe-rechtaan rocker die nooit écht veel liefde heeft ontvangen van pers en publiek. Desondanks heb ik het eigenlijk altijd wel een sterk nummer gevonden: de wanhoop in Vedders stem klinkt urgent en oprecht, en het refrein is behoorlijk catchy. Behoorlijk heet samenspel tussen gitaren en ritmesectie ook nog, vooral tegen het einde.

'Who You Are'
De hele band wordt buiten hun comfort zone gebeukt door een Indrukwekkend Aziatisch ritme van nieuwe drummer Jack Irons. De gitaristen pakken hun momentje, door mee te bouwen aan één van de meest unieke sonische ervaringen in het Pearl Jam-canon. Eddie Vedder gooit helaas een beetje roet in het eten, zijn (al dan niet ironische) pogingen tot goeroe-wijsheid slaan een beetje dood: ‘Stop light/ plays its part/ So I would say/ you’ve got a part/ What’s your part/ who you are/ you are who/ who you are.’ Ehm, juist. Tekst negeren en lekker genieten van de eclectische muziek. Gekozen als leadsingle van het album, wat een eh… interessante keuze is.

'In My Tree'
Opnieuw een hoofdrol voor Jack Irons, die van continent wisselt en nu meer inspiratie haalt uit Afrikaanse ritmiek. Vedder blijft nu gelukkig dichter bij zichzelf met een dromerige tekst waarin hij letterlijk de hoogte opzoekt en, in een waanzinnige climax, zijn onschuld terugvindt. Gossard helpt met een glansrol het nummer naar grote hoogte op te stuwen. ‘In My Tree’ krijgt veel te weinig erkenning als een van de beste nummers van Pearl Jam.

'Smile'
Tussen Vitalogy en No Code werkte Pearl Jam als studioband voor Neil Young op diens halfgeslaagde plaat Mirror Ball (1995). Dit is het meest Neil-achtige nummer van de plaat, een redelijk voorspelbare bluesrocker die dankzij de harmonie tussen de huilende gitaren en orgels, en de snik in Vedders stem, toch redelijk dicht de perfectie benadert.

'Off he Goes'
Een ballad over een ontwortelde vrijbuiter (Vedder zelf), vaak genoemd als het beste nummer van het album. Ook als derde single uitgebracht, maar wellicht te subtiel om een hit mee te scoren. Mooie, verhalende song van Vedder die subliem door zijn melodie heen beweegt zonder ooit een goedkope meezinger te worden. De rest van de band kleurt net zo goed in met fluwelen handschoenen. Pareltje.

'Habit'
Van zijn gevoelige akoestische kant gaat Vedder naar zijn punk-kant om de drugscultuur van de jaren negentig te bewenen. ‘Habit’ blijft een beetje te stug en eenvormig om echt indruk te maken, ondanks dat de band duidelijk geniet van het fijne ragmomentje (vooral Irons doet het tof).

'Red Mosquito'
Omineuze, hallucinante tekst, prachtige opbouw, schitterend Hendrix-achtig gitaarwerk (vooral van McCready): dit nummer, kennelijk geïnspireerd door een moment dat Vedder tijdens een concert door een griepaanval werd geveld, is al vanaf het intro een hoogtepunt, en dan moet de sublieme coda nog komen. Geldt als een bescheiden klassieker in het oeuvre van de band en wordt nog steeds geregeld live gespeeld. Volledig terecht.

'Lukin'
Punkbassist Matt Lukin (The Melvins, Mudhoney) maakte er een gewoonte van Vedder te pesten met het feit dat de songs van Pearl Jam te lang waren. Eddie neemt hier zijn advies ten harte met een krappe minuut pokkeherrie. Vaak aangehaald als voorbeeld van hoe Pearl Jam de weg kwijt was, en twee tracks na het vergelijkbare ‘Habit’ is het lastig dit nummer op waarde te schatten. Weet dan wel dat Vedder bij Lukin rondhing, omdat hij zich in zijn eigen huis niet meer veilig voelde, vanwege een serieus probleem met een stalker. Wie onbevooroordeeld luistert, hoort de stress en de paranoia in Vedders stem, en gaat een beetje begrijpen dat het klagen over roem door hem, Kurt Cobain en anderen destijds niet alléén maar jankerigheid was.

'Present Tense'
Waarschijnlijk de track die het meeste aanspraak maakt op de titel ‘beste liedje van het album’, een track van bijna zes minuten die verstild begint (met een lichtelijk pompeuze Vedder die zich laat inspireren door een boom die met zijn takken naar het licht reikt), en langzaam in volume en passie groeit. Het meeste gif zit weer in de coda. De vaak met verslaving worstelende Mike McCready draagt niet altijd veel composities bij aan de albums van Pearl Jam, maar hij heeft een paar echte juweeltjes op zijn naam staan: dit is er eentje.

'Mankind'
Het nummer dat misschien het vaakst wordt genoemd als voorbeeld van waarom deze plaat minder geslaagd is. En ja, Stone Gossard, als het succes van je bandje zo erg samenhangt met de vocale kwaliteiten van je leadzanger, dan is het wel gewaagd om je eigen liedjes in te gaan zingen. Het zegt misschien ook wat over de verziekte verhoudingen in de band op dat moment. Toch vind ik het, nou ja, best een tof liedje. Nee, Gossard is geen Vedder, en zijn rijmspelletjes in de tekst zijn een beetje onnozel, maar verder is het gewoon een lekker energieke rocker met een makkelijk mee te zingen refrein. En als de diversiteit op deze plaat ook een kwaliteit genoemd mag worden, dan is dit nummer daar óók een voorbeeld van.

'I’m Open'
Helaas gaat de plaat een beetje als een nachtkaars uit. I’m Open was misschien op een andere plek beter tot zijn recht gekomen. De combinatie tussen spoken word en een kwelend refrein heb ik altijd wel aandoenlijk gevonden, maar het totaalplaatje is net te pover om echt indruk te maken, en…

'Around The Bend'
…hetzelfde geldt eigenlijk voor ’Around the Bend’, een slaapliedje met een paar fraaie kanten (een mooie zalvende zangmelodie van Vedder, prettig pianowerk van Gossard, fijne, authentieke productie), maar net te weinig dynamiek en spanning om de volle vierenhalve minuut te blijven boeien. Aardige afsluiter, meer niet helaas.