Voor het visuele artikel:
Mooiboy Music - Rush - Vapor Trails (2002)
Waar kun je beter beginnen met schrijven dan bij één van de belangrijkste albums van je muzikale ontdekkingsreis? Zeker na het overlijden van Rush drummer en tekstschrijver Neil Peart kan het geen kwaad om dit album onder de aandacht te brengen. De Canadese rockband, naast Peart bestaande uit Geddy Lee (zang, basgitaar) en Alex Lifeson (gitaar) heeft bijna twintig studioalbums uitgebracht. Het knappe aan Rush is dat ze altijd herkenbaar zijn maar nooit echt hetzelfde klinken. Hun catalogus is divers, hardrock in hun vroege jaren, eind jaren 70/begin jaren 80 was het 'klassiek' progressive rock wat de klok sloeg, in de jaren 80 een meer 'poppy' sound met gebruik van keyboards en in de jaren 90 zijn ze langzaam weer wat steviger geworden. De verschillende stijlen zorgen ervoor dat Rushfans ieder zo zijn eigen favoriete albums/perioden hebben. Waar de meeste fans het wel eens over zullen zijn is dat dit album zeker niet tot hun beste behoort. Toch is het één van de belangrijkste albums die zij ooit gemaakt hebben. Een therapeutische plaat die de band na een pauze van bijna vier jaar weer bij elkaar bracht na de tragedies in het leven van Peart.
Eerst even kort iets over mijn band met Vapor Trails. Dit album is misschien wel het belangrijkste album voor mijn muzikale ontwikkeling geweest. Maar waarom nou juist dít album? Het was het voorjaar van 2009, ik was een jaar of 14/15 en uitgekeken op de muziek die op dat moment populair was. Op zoek naar iets nieuws kwam ik uit bij de soundtrack van een oude videogame (Need for Speed: Hot Pursuit 2) waarin een aantal rocknummers zaten die me wel aanspraken. Een daarvan was
'One Little Victory', de openingstrack van dit album. Nieuwsgierig naar meer kwam ik er achter dat ze het album bij de bibliotheek hadden (waar de bieb nog goed voor kan zijn als je niet leest). Het magische moment toen na het bekende eerste nummer
'Ceiling Unlimited' werd ingezet zal ik nooit meer vergeten. Dít is het, dít is wat ik zoek! De harde gitaren, de stevige maar ook melodieuze bas, het stuwende drumwerk en die toch wel aparte stem van Lee, zoiets had ik niet eerder gehoord. Sindsdien ben ik niet alleen fan van Rush, maar werd ik ook verliefd op het hele genre rock/metal.
Toen Rush in de zomer van 1997 de tour van hun vorige album Test for Echo af had gerond overleed de enige dochter van Peart bij een auto-ongeluk. Alsof dit nog niet zwaar genoeg was overleed zijn vrouw enkele maanden later aan de gevolgen van kanker. Peart verloor hiermee ook zichzelf en besloot om alles achter zich te laten, op de motor te springen en een tocht van bijna 90.000 kilometer te maken over het Amerikaanse continent. Voor Rush leek dit het einde te zijn. Om toch iets om handen te hebben maakte Lee in deze periode zijn eerste en tot nu toe enige soloalbum (My Favorite Headache). Tijdens de opnames van dit album liet Peart weer van zich horen en gaf hij aan terug te willen keren naar de band. Begin 2001 trok men richting de studio en begon een lang proces van veertien maanden om aan de plaat te werken, het langste wat de band ooit aan een album heeft gewerkt.
Sinds zijn komst bij de band heeft Peart de rol van tekstschrijver op zich genomen. Waar hij in eerste instantie sci-fi teksten schreef, schoof hij in de loop van de jaren steeds meer op naar maatschappelijke onderwerpen. Op Vapor Trails is hij persoonlijk geworden en heeft hij zijn ziel bloot gelegd. De teksten beschrijven zijn rouw, de zoektocht naar zichzelf en hoe hij zich terug heeft gevochten. Er is niet echt sprake van een conceptalbum, maar opvallend is wel de verwijzing naar tarotkaarten. Elk nummer is aan een tarotkaart gekoppeld en bevat verwijzingen naar zijn toebedeelde kaart.
Vapor Trails is misschien wel het meest heavy album wat de band ooit heeft gemaakt. De muziek komt voornamelijk uit de vele jamsessies van Lee en Lifeson. Het geheel klinkt hierdoor minder 'bedacht' dan voorheen, waarmee Vapor Trails een andere weg in lijkt in te slaan ten opzichte van hun vorige albums. Ondanks de stevige gitaren van Lifeson is het met name Lee die zich laat gelden op Vapor Trails. Lee speelt meer akkoorden op zijn basgitaar en speelt vaak de melodie waar Lifeson meer voor een vaste bodem zorgt door voornamelijk slaggitaar te spelen. Vapor Trails is tevens het enige Rush album waar geen echte gitaarsolo's op staan. Lifeson speelt wel verschillende leadgitaarpartijen (zeker op de remix versie van het album), maar deze zijn meer in dienst van de nummers zonder dat hij nadrukkelijk de hoofdrol pakt. Daarnaast is dit een van de weinige albums van Rush waarop geen enkele keyboards te horen zijn, iets wat met name Lifeson graag wilde. Ook noemenswaardig is dat Lee qua zang zich helemaal uitleeft op Vapor Trails. Waar hij op het vorige album van Rush (Test for Echo) wat ingehouden zong, durft hij hier opnieuw de hoogte in te gaan met zijn stem en klinkt hij echt bezield. Daarnaast is hij meer met harmonieën gaan experimenteren waardoor zijn zangpartijen kleurrijker wordt. Peart drumt zoals altijd geweldig maar drukt op dat gebied geen hele uitdrukkelijke stempel op deze plaat.
De albumopener
'One Little Victory' knalt meteen je speakers uit met Peart's krachtige drums. Zó heavy als hier klonk Rush zelden. Muzikaal is het nummer opgebouwd uit verschillende spontane gitaarpartijen van Lifeson die zijn samengevoegd door Lee. Na jaren van afwezigheid is dit nummer er om je te laten weten dat ze terug zijn. En hoe! Met een weerfenomeen als metafoor gaan we door met
'Ceiling Unlimited', het nummer waar voor mij de vonk over sloeg. Krachtig intro en een mooie tekst, aangevuld met een geweldige bassolo van Lee maken het nummer af. In de remix versie is wat leadgitaar toegevoegd waardoor het nummer net wat completer is. Een van de meest beladen nummers is het daaropvolgende
'Ghost Rider', geschreven over de ervaringen van Peart's roadtrip. Het is een van de nummers waar het meest aan gewerkt is van de hele plaat om tekst en muziek met elkaar samen te brengen. Het heeft geloond want
'Ghost Rider' bevat één van Peart's mooiste en meest emotionele teksten die hij ooit heeft geschreven. Het verdriet druipt er vanaf, maar oh zo mooi.
Het bijzonder heavy nummer
'Peaceble Kingdom' was in eerste instantie bedoeld als een instrumentaal nummer, maar is op aandringen van de producer toch van tekst voorzien. Met de aanslagen van 11 september 2001 in het achterhoofd was dit het laatste nummer dat werd voltooid voor het album. Ik betwijfel of het nummer als instrumentaal boeiend genoeg was geweest. Hoewel het muzikaal een krachtig statement is had het misschien wel wat meer verfijndheid qua muziek kunnen gebruiken. Juist een van de eerst geschreven nummers voor het album is
'The Stars Look Down'. Overweldigd door door de grootsheid maar teergelijktijd ook de machteloosheid van heelal, vraagt Peart zich af waar het allemaal goed voor is. Hoewel de tekst en Lee's gelaagde zang fascinerend zijn pakt het nummer met toch niet helemaal. Het is zeker niet slecht maar voor mij wel duidelijk het minste nummer van het album.
Een momentopname uit Peart's diepe dalen, dat is
'How It Is'. Een kort en pakkend nummer met een treurige tekst. Lifeson voegt in de coupletten verschillende akoestische gitaren en mandola toe, iets wat in de remix versie duidelijk beter uit de verf komt dan de originele mix. Op hun allerlaatste tour hebben ze dit nummer voor het eerst enkele keren live gespeeld. Met het titelnummer
'Vapor Trail' wordt het verdriet doorgezet. Het nummer heeft een inktzwarte tekst, deels uit een gedicht wat werd opgedragen bij de uitvaart van Peart's dochter. Toch is muzikaal krachtig en op de een of andere manier ook hoopgevend. In de loop van de jaren ben ik dit nummer meer gaan waarderen. Een van de hoogtepunten op het album is
'Secret Touch'. Een heavy en beladen nummer over Peart's terugkeer naar 'the land of the living and loving'. Zonder twijfel heeft het nummer één van de mooiste refreinen van het album. Instrumenteel gaan de remmen los in de break om op het einde naar een mooi outro toe te werken.
'Earthshine' heeft verschillende gedaantes gekend voordat het in deze vorm om het album terecht is gekomen. Tekstueel lag de basis al lang, een soort liefdeslied met het natuurverschijnsel waarbij de schaduw van de aarde terugkaatst via de maan als metafoor. Lifeson's gitaartoon is zwaar en knalt meteen aan het begin al op je af, om vervolgens in de bridge een subtiele gitaarlead te spelen. Sowieso een mooie sectie. Een klein nummer is
'Sweet Miracle'. Als één van de (relatief) 'softere' nummers van het album is
'Sweet Miracle' hoopgevend en beladen. Ook een nummer wat me vroeger eigenlijk niet zoveel deed maar in de loop van de tijd is gegroeid. De bridge heeft me op de een of andere manier altijd een beetje aan U2's 'One' doen denken.
Na de verdrietige nummers duiken we in de wereld van de dromen en de lessen die we hieruit kunnen leren in
'Nocturne'. Alhoewel ik het refrein niet helemaal goed uit de verf vind komen, wordt dit goed gemaakt door de toch wel mooie coupletten. Al met al een van de wat minder opvallende nummers van Vapor Trails, ondanks een aantal leuke instrumentale stukken. Met
'Freeze' werd een nieuw deel van de voormalige 'Fear' trilogie geboren, een serie nummers uit de jaren 80 waarin angst het centrale thema is ('The Enemy Within' van Grace Under Pressure, 'The Weapon' van Signals en 'Witch Hunt' van Moving Pictures). Qua sound is
'Freeze' natuurlijk niet te vergelijken met de eerdere delen, maar tekstueel doet het er niet voor onder. Muzikaal is het een goed voorbeeld waarbij de gitaar enkele akkoorden herhaald en waar de basgitaar meer de lead neemt. Het album sluit enigszins luchtig af met
'Out of the Cradle'. Met vertrouwen kijkt Rush en in het bijzonder Peart de toekomst in. Alhoewel het na een emotionele rit fijn is om vrolijk af te sluiten kan ik niet ontkennen dat het in zijn geheel niet een enorm sterk nummer is en voor mij de op een na minste van het album. De mooie tekst en een aantal instrumentale stukken maken het toch een aardige afsluiter.
Voor de nerds nog even iets over de productie. De eerste mix van het album was een hels karwei om uit te voeren. Lifeson en Peart trokken zich terug en Lee kreeg te taak het album te mixen. Lifeson, die een golfvakantie had genomen, moest het resultaat beoordelen op basis van de stereo-installatie van zijn auto. Tijdens het masteren is de mix beschadigd geraakt en is de sound overstuur geworden. Het gevolg is dat de originele mix erg hard klinkt met weinig dynamiek (een typisch slachtoffer van de 'Loudness War'). De heren waren hier zelf ook niet bepaald tevreden over en koesterende lange tijd de behoefte om een nieuwe mix uit te brengen. Voor het verzamelalbum 'Retrospective III' werden
'One Little Victory' en
'Eartshine' met succes geremixed wat er toe leidde dat in 2013 het gehele album eenzelfde behandeling kreeg (de versies op 'Retrospective III' zijn niet dezelfde als op de heruitgave van 2013). De nieuwe mix is sindsdien de standaard geworden. De muziek krijgt meer ademruimte, er zijn meer details hoorbaar en het klinkt in zijn geheelheid een stuk dynamischer. Tegelijkertijd klinken met name de drums wat stijver en vind het ik jammer dat een aantal van Lee's hogere zangpartijen naar achteren gehaald zijn in de mix. Uit sentimenteel oogpunt blijf ik een zwak houden voor de originele mix, maar zeker als je nog niet met het album bekend bent is de remix absoluut de versie om voor te gaan (deze versie staat ook op Spotify).
Al met al een heel verhaal, maar dat verdient deze plaat ook wel. Het is een album wat voor mij veel betekend en nog belangrijker, voor de band en in het bijzonder Peart. Wat voor Metallica 'St. Anger' was, is Vapor Trails voor Rush (overigens is het laatst genoemde album een stuk beter geslaagd wat mij betreft). Is dit de ideale instapper om Rush te leren kennen? Eerlijk is eerlijk, niet echt. Het is weinig representatief voor Rush's andere platen, minder verfijnd en een stuk rauwer dan ze meestal klinken. Toch is het ook een stuk puurder en persoonlijker, misschien is dat wel wat me zo aanspreekt. Vapor Trails is op momenten bikkelhard maar het snijdt door je ziel, in ieder geval door die van mij.