Black Sabbath - Black Sabbath (1970)

Een plaat die mooi zich bevindt op het schemergebied van bluesrock en (proto-)metal. Zware, lome melodieën creëren dreiging. De klagerige zang van Ozzy klinkt als verbouwereerde getuige die het naderende onheil ziet aankomen, maar niet in staat is om in te grijpen. Het heerlijke bas- en gitaarspel laat de muziek niettemin verrassend luchtig en speels aanvoelen, al komt dat wellicht doordat we anno 2019 meer demonische duisterheid gewend zijn. Het doet me wat denken aan de horrorfilms van de jaren 50 en 60. Het is achteraf aandoenlijk kneuterig, maar de lugubere sfeer is, hoewel minder intens, nog altijd heel aangenaam. Een goede 7 voor dit debuut van Black Sabbath.

Ik ken het album al heel lang maar kom er nu pas achter dat er 2 covers op staan, leuk zo'n hernieuwde ontdekkingstocht. Black Sabbath en NIB zijn torenhoog favoriet bij mij en Evil Woman is het zwakke broertje op het album. Fantastisch om al die theorieën rond de hoes te lezen, de dame is blijkbaar nooit gevonden. Draagt bij aan de legendarische status van dit album. 4 sterren vanwege het bluesy gefreak dat van mij niet had gehoeven.

Ik vind het juist een weergaloze combinatie, de donkere zware sound wat nieuw was voor die tijd en het heerlijke bluesy geluid wat Iommi ten gehore brengt. Op de volgende schijven zou dat bluesy element steeds meer naar de achtergrond verschuiven. Daarom blijft het debuut van Sabbath voor mij de beste van de heren.

Het debuut en wat voor een plaat. Waar de hippies nog hun bladeren rondstrooiden met hun utopische denkbeelden, kwamen 4 nuchtere (hoewel..) Britten uit Birmingham, die met hun loodzware sound het wat naïeve en muzikale wereldbeeld van de bloemetjesjurken omver bliezen. Niks geen love and peace, maar kwaadaardige demonen, vrouwen in het zwart en felle bijbelkritiek was het devies. Hoewel dit beeld achteraf ook een bepaalde naïviteit met zich meedroeg bleek de muziek doodserieus, de al aanwezige kenmerkende zware sound was niks meer en minder dan een uitlaatklep, weg van het armetierige arbeidersbestaan uit het grauwe Birmingham. Daar waar Deep Purple al 3 albums had uitgebracht die de rockmuziek in een andere richting duwde en Zeppelin een jaar eerder het begrip folk/rock van een flinke dosis intensiteit had voorzien bleek Sabbath het geheel te voorzien van een zwaar geluid. De basis voor metal was gelegd. De onheilspellende begintonen van Black Sabbath verraden al een beetje wat komen gaat, er zijn maar weinig intro's die zo creepy overkomen als het titelnummer. Een prima song om de plaat mee te starten. The Wizard doet daar al niet voor onder. Naarmate het album vordert
des te 'bluesier' Iommi uit de hoek komt. Sleeping Village en met name Warning zijn uitermate sterke nummers, met enkele heerlijke sfeerschetsen. Evil Woman is in vergelijking met het overige songmateriaal wat minder maar haalt nog steeds een dikke voldoende. Het sinistere geluid, de (in retrospectief) iconische hoes, de perfecte speelduur, de zware geluidsmuur, het debuut is weergaloos.

Tussenstand:

1. Black Sabbath

Geïnspireerd door andere MusicMeter gebruikers begonnen met album marathons van artiesten: in chronologische volgorde het oeuvre door dat uitmondt in een rating, een bijhorende review, en een rangschikking. En waar beter te beginnen bij de grondlegger van het genre waar ik mij recent meer in ben gaan verdiepen, Black Sabbath. Een artistieke hoes die voor mij de muziek van het album juist weergeeft: Duister met hier en daar wat lichtpuntjes.
Op het debuut is gelijk waar te nemen dat het gaat om een groep artiesten die weten hoe zij hun instrumenten moeten bespelen. En ja, ook Ozzy. Zijn toevoeging met de harmonica op The Wizard geeft een uniek geluid aan het nummer dat we op de albums erna niet meer zullen horen. Over zijn (gebrek aan) zangkwaliteiten is vaak geschreven, ik vind het passen bij de muziek die ze maken, het zorgt immers voor het onheilspellende karakter dat de muziek naast de riffs van Iommi, zo duister maakt. En dan nog te bedenken dat het album in 1 dag is opgenomen.
De favorieten op het album zijn voor mij Behind The Wall of Sleep en N.I.B. Een nummer dat gaat over de toegang naar andere dimensies die niet via onze zintuigen waar te nemen zijn, voor velen alleen via onze dromen. En, een ietwat humoristisch te interpreteren nummer dat zingt over lucifer die ondanks zijn natuur, verliefd wordt, maar ook gezien kan worden als een duivels spelletje om een onwetende schone te bezweren.
Het "gepiel" op sommige nummers, met name in de cover Warning, kan ik wel waarderen in het blueskarakter dat dit album toch ook heeft. Het is samen met Evil Woman, nog een cover, wel de minste van het album. Alles meegenomen kom ik hierbij tot de eindscore van 4,0*.
Laat ik eindigen met de lyrics van een nummer dat ook een honorable mention verdient:

Red sun rising in the sky
Sleeping village cock'rel's cry
Soft breeze blowing in the trees
Peace of mind feel at ease

Toch wel mijn favoriete Sabbath omdat de blues nooit ver weg is. De combi van de doomy metal, Iommi vuurt zijn solo’s rechtstreeks vanuit de grafkelder op ons af, blues en de onheilspellende sfeer maken dit een onweerstaanbare plaat.

Voor mij heeft de plaat geen zwakke momenten maar als ik enkele favorieten moet noemen zijn het het titelnummer, The Wizard en Warning.

Op vinyl (met die mooie swirl), komt de onheilspellende sfeer van het artwork ook mooi tot zijn recht.

Kortom een geweldige klassieker.

Vooruit, ik volg weer. #watdraaijenu.

407 versies staan er momenteel op Discogs, ik heb in 2015 de versie met nummer 1871-2 gekocht, op Wowhd dan nog, en niet goed opgelet. De tracklist is anders, vriend Wiki vertelt me dat ik “een” Noord-Amerikaanse versie heb met vijf nummers, hier ook meer info: Black Sabbath - Black Sabbath (1988, CD) | Discogs.

Voor het ontbreken van Evil Woman krijg ik Wicked World in de plaats en laat me daarvoor niet rouwig zijn. Het titelnummer natuurlijk, N.I.B. en Sleeping Village onthoud ik vooral op een markant album als haast officiële geboorteakte van Heavy Metal: 13 februari 1970. Ozzy is Ozzy, een geweldige charismatische frontman en imho hier nog meer zanger dan entertainer, op het randje van het valse af.

Maar er verschijnen nog twee sterren op het toneel: Riff Master Tony Iommi en bassist Geezer Butler. Rekening houdend met het tijdvak mis ik hierop nog de latere power van Black Sabbath, volstrekt normaal gezien hun Blues invloeden die ze nog moesten afschudden.

Ik wil je niet-rouwig-zijn niet verpesten maar er zijn reissues van het originele UK album waarop je Wicked World er ook nog bijkrijgt.

Kronos, dat klopt want dat was inderdaad altijd de werkelijk fantastische charme van Wowhd onder de huidige naam en de vorige naam die ik alweer vergeten ben: je wist nooit wat je uiteindelijk ging krijgen. Ik ga dat Icarus label nooit vergeten.

Icarus, heb ik ook enkele van.

Een bijna perfecte kant 1, een kant 2 die wat minder van kwaliteit is door de flauwe maar toch ook weer niet echt slechte single (à la Black night) en de gitaarjams op het slotnummer van Iommi (die daar laat zien dat hij geen Jimmy Page is), maar toch zou ik dit album niet ánders wìllen hebben – de excessen en de experimenten en de eigenzinnigheid horen er allemaal bij. Loodzware maar heerlijk heldere gitaarriffs, een lenige bas, donkere teksten, een naargeestige zangstem, af en toe onvoorspelbare songstructuren (Sleeping village, Warning), sfeervolle ruimtelijke produktie, en een prachtige hoes om het àf te maken. Een plaat als een tank.

Bijna helemaal eens met BoyOnHeavenHill, ik vind echter de 2e helft van de plaat net zo intrigerend als de eerste helft. De eerste songs maken natuurlijk een verpletterende indruk, de alomaanwezige zware riffs waren voor 1970 vernieuwend (hoewel Zeppelin en Purple natuurlijk ook al een duit in het zakje hadden gedaan) en bleek achteraf (min of meer) de geboorte te zijn van een nieuw genre. Waar de overige schijven van Sabbath die hierop zouden volgen ook uitstekende worpen zijn is het debuut mij het meest lief.
Juist het bluesy karakter van de laatste paar nummers, de inventieve overgangen en de haast relaxed aandoende stukken in bijvoorbeeld Sleeping Village en Warning vormen tezamen een schitterend contrast met de zwaarte van de eerste helft van de plaat. Een absolute klassieker in mijn ogen.

Het was ergens in 1982. Black Sabbath met Dio was mijn zolderkamer binnengedenderd en ik las lovende verhalen over ex-zanger Ozzy Osbourne, die een veelbelovende solocarrière was gestart. Het eerdere werk lonkte. Nadat ik uit de fonotheek verzamelaar We Sold Our Soul for Rock 'N' Roll leende, trok hun debuut mij onweerstaanbaar aan.
Ik bekeek in de winkel nog eens die hoes… Een enge dame in het zwart, staande in een naargeestige omgeving. De achterkant van de klaphoes draaide ik omhoog, waarmee het landschap-met-watermolen werd verdubbeld. Aan de andere zijde: een omgekeerd kruis, een gedicht en informatie over de plaat.

Bij thuiskomst vooral niet de plaat aan mijn ouders tonen, dit zouden ze niet goedkeuren! Snel naar zolder. Even later klonken onheilspellende regen, onweer, een kerkklok in de verte en dan de befaamde riff. Het gedicht op de hoes las ik aandachtig. Aha, dat slaat op de titelsong! “Still falls the rain…” Dan verrijst de gitaarmuur, de huilende zang van Ossie Osborne, zoals de hoes zijn naam spelt. Een versnelling volgt en tenslotte de aparte manier van afsluiten.
The Wizard kende ik van diezelfde verzamelaar, heerlijke song, waarna het mij onbekende deel volgde: om te beginnen Behind the Wall of Sleep, prachtige titel alleen al, zang die afwisselend van links en rechts komt. Na een bassolo volgt het intro van NIB. Waar in de opener de duivel nog wordt afgewezen, komt hij hier heel dichtbij zijn hand aanbieden. Nee dank u, ook al is het verpakt in alweer prachtriffs.

Ook de B-kant heb ik ontelbare malen gedraaid. Na Evil Woman met haar simpele en toch verslavende refrein, volgden twee nummers waarbij het vanaf vinyl lastig was te onderscheiden waar de eerste eindigde en de tweede begon, ook al omdat een tekstvel niet was bijgeleverd. Sleeping Village begint akoestisch en klaaglijk, waarna de gitaarmuren er weer zijn, twee gitaarsolo’s door elkaar klinken en een soundscape van Iommi. Dan volgt een bassolo, naar ik aannam het begin van Warning.
De compositie is onvoorspelbaar, niet van het soort couplet-refrein-brug, maar vol ideeën, tempowisselingen, gitaarsolo’s die meestal niet snel maar wél pakkend zijn en het dansende basspel van Geezer Butler.
Gaandeweg werd dit mijn favoriete nummer van de plaat. Delen van de tekst gebruikte ik enige tijd later bij een opstel voor Engels, uit het hoofd, in mijn hoofd geramd door het vele draaien: “The sea began to shiver…” De docente vond het een merkwaardig verhaal, begreep ik uit haar blik toen ik het becijferd terugkreeg. Wel met een mooie voldoende.

Ik heb vanavond alle 9 pagina’s aan berichten bij dit album doorgelezen en zag daar al snel de discussie oplaaien of dit nu wel of niet de eerste metalplaat ooit was.
De Popencyclopedie van Oor houdt het terecht bij een “uitermate heavy album”. Net als tijdgenoten sloeg Black Sabbath vanuit bluesrock nieuwe wegen in, geholpen door de uitdijende mogelijkheden van de elektrische gitaar(effecten). Met een swingende ritmesectie als deze (Bill Ward is hier al zo goed!) winnen de riffmuren van Iommi extra kracht. Wat Black Sabbath bovendien anders maakt dan o.a. Blue Cheer, Iron Butterfly, Led Zeppelin en MC5 is de ijzingwekkende kleur van Ozzy’s stem, perfect passend bij de duistere sferen.
Een piepjonge Rodger Bain, "niet veel ouder dan wij" aldus Iommi, leverde ondanks de korte opnametijd en het beperkte budget een knappe prestatie, door de sfeer perfect te laten klinken.

Hoe demystificerend zijn de biografieën Iron Man (Tony Iommi, 2011) en I Am Ozzy (juist, hij, 2009). De plaat werd opgenomen in oktober ’69 in een studio van het formaat huiskamer, op vier sporen. Het omgekeerde kruis op de hoes? “Dat wilden wij niet, idee van de platenmaatschappij, we zagen het pas toen we de hoes onder ogen kregen; het opende allerlei blikken met wormen voor ons.”
Satanisme, occultisme? “We gingen kruizen om de nek dragen, gemaakt door de vader van Ozzy om het eventuele kwaad van zulke fans te weren.” Dezelfde Ozzy die enkele van deze fans in Amerika overviel door, terwijl zij in de gang van Sabbaths hotel in een cirkel rond kaarsen zaten, vanuit zijn kamer op hen af te stappen en ‘Happy birthday’ te zingen, alsof de occultisten een verjaardagsfeestje vierden. Het hielp, ze vertrokken.
Betekent N.I.B. nativity in black? Nee, dat is weer “typisch Amerikaans”, aldus Iommi; het was "een grap, de bijnaam van Bill Ward, vanwege de vorm van zijn gezicht met baard, nét een pennenpunt [pen nib]”. Je valt van de ene anekdote in de andere.
Uit de biografieën rijst het verhaal van vier arbeidersjongens, waarvan twee met een katholieke opvoeding. Dat laatste bepaalde hun blik op de wereld, zie bijvoorbeeld de vredesboodschappen op hun volgende elpee. Dat fans rond het griezelimago zulke verhalen verzonnen, daarover schudden de bandleden meewarig het hoofd.
Tegelijkertijd hielden ze de mythe ook in stand: geef zo min mogelijk interviews, dat maakt ons geheimzinniger, was het devies in die dagen.

Internet ontnuchtert verder. De jongedame op de hoes werd in 2020 getraceerd en de spookachtige watermolen zit ook in de film The Eagle has Landed (1976). Met zo’n titel (Saxon!) móest ik die zien: een spannend oorlogsdrama met de molen op warme zomerdagen in een knus Engels dorpje.

Ik zet de B-kant weer eens op. Inmiddels van cd, dus vanaf track 5. Blueshardmetalrock 2.0. Of hoe je het ook wil noemen. Ik vind het gewoon lekker.

Sterk debuut, waarop het zo typische onheilspellende geluid van de band al volledig is gevormd. Bepaalde tracks zeuren een beetje te lang door, maar afgezien daarvan is het songmateriaal bovengemiddeld goed. Flink wat onverwoestbare klassiekers in ieder geval, lekker rauw uitgevoerd en geproduceerd.

Geen perfecte plaat als je het objectief bekijkt maar man wat een sfeer, vooral het eerste nummer met die regen en dat klokkengeluid, en dan ineens de onheilspellende zang van Ozzie die ineens loskomt. Deze plaat barst van de sfeer die gelijk de toon zette voor de rest van hun ouvre. Het Ozzie tijdperk is niet mijn favoriet, maar zo af en toe mag ik deze en Paranoid nog graag eens opzetten

In de onlangs verschenen biografie van bassist Geezer Butler, 'Into the Void' genaamd, lees ik op p. 65-66 over het ontstaan van het nummer Black Sabbath.
Hij was bij een concert van King Crimson, waar die groep hun versie van Mars speelde, naar het origineel van de Engelse componist Gustav Holst, onderdeel van het in 1914-1916 gecomponeerde The Planets.

De bassist was hier zo ondersteboven van, dat hij een dag later de elpee kocht. Op de eerstvolgende repetitie speelde hij Mars - The Bringer of War, dat de fameuze drietoon bevat; Iommi speelde het vervolgens op gitaar, waarbij Osbourne "spontaan de tekst zong". Toen de groep het live uitprobeerde en het publiek onmiddelijk gepakt werd, wisten de heren dat ze beet hadden.
De titel komt van de film die Butler bij verschijnen (1963) niet mocht zien, hij was nog te jong. Maar zijn oudere broer had 'm wél gezien, was onder de indruk en vertelde erover aan zijn jongere broer Terence 'Geezer'.

Tot zover de versie van Butler. De biografieën van Osbourne en Iommi hebben uiteraard net weer een andere invalshoek, zoals dat gaat met herinneringen.
Voor mij werd bij het lezen van deze nieuwe biografie bovendien duidelijk dat Osbourne al in de jaren '70 zijn bijdrage leverde aan de teksten, zij het incidenteel; Butler was inderdaad de hoofdverantwoordelijke voor de lyrieken.

Zeker in 1970 kan ik mij voorstellen dat je nekharen recht overeind gingen staan bij de titelsong. Hoewel het nummer nu niet meer tot mijn favorieten behoord blijft het wel klein juweeltje. De regen, het onweer, de riff en dan de ijzingwekkende vocalen van Ozzy. Als het hippietijdperk eind jaren 60 al niet aan zijn einde was gekomen dan was het wel met deze plaat. Over het imago van de band heb ik echter altijd gegniffeld, met occultisme en satanisme hebben de heren nooit iets op gehad. Het imago was dan wel weer enorm goed uitgekozen. Sabbath was typisch een collectief dat op het juiste moment, op de juiste plaats (het grauwe Birmingham) en in de juiste omstandigheden (weinig kans op een goede toekomst) tot elkaar kwam. De puzzel klopte. En hoewel opvolger Paranoid maar ook Master of Reality soms nog hoger aangeslagen worden kan ik geen genoeg krijgen van de bluesy passages van het debuut.

Ik begreep trouwens dat de gehele band naar de film Black Sabbath was geweest en van de naam onder de indruk waren maar dat heb ik dan verkeerd.

Warning is toch echt een machtige afsluiter.
Heerlijke plaat. Te lang geleden dat ik naar Black Sabbath heb geluisterd. Heb de eerste 3 in huis

Het zal nu ongeveer 15 jaar geleden zijn dat ik Black Sabbath leerde kennen en vervolgens de toppers uit de catalogus grijs draaide. Daarvan was dit altijd één van mijn favorieten, zoniet mijn absolute favoriet, en nu ik terugluister, snap ik waarom. Het materiaal is hier sterk over de hele lijn: zwaar, onheilspellend (met als prijsbeest op dat vlak uiteraard het titelnummer), en de logge en snelle stukken wisselen elkaar perfect af. Meer dan de latere albums is dit album ook doorspekt met blues-invloeden, iets wat ik ook bijzonder goed kan smaken. De mondharmonica op The Wizard en de mondharp op Sleeping Village zijn leuke instrumentale vleugjes die het album nog wat extra sonische variatie en sfeer geven.

De productie is ook fantastisch: met name Geezer Butlers fantastische basspel snijdt hier door de mix als een mes door boter. Op N.I.B. en de ellenlange jam Warning beweeg ik haast onvrijwillig mee op de dikke grooves die hij neerlegt. Hetzelfde kan gezegd worden over het immer energieke, maar losse, haast jazzy drumwerk van Bill Ward, dat klinkt alsof hij naast me in de kamer staat te spelen. Deze ritmesectie vormt het stevige fundament waarover zich de iconische riffs en solo's van grootmeester Iommi en de nasale, onmiskenbare stem van Ozzy uitvouwen om een duister meesterwerkje te vormen.

Ook de jazzy bonustrack Wicked World mag er zijn en had eigenlijk gewoon altijd op het normale album moeten staan. Blijft als enige mindere broeder de nog steeds prima cover van Evil Woman, origineel van bluesband Crow, over.

Black Sabbath legde met haar debuut de lat onmiddellijk torenhoog. Gelukkig is de band daar nog een aantal keer behoorlijk dichtbij in de buurt gekomen, zo niet er overheen gegaan.

Of Black Sabbath de eerste heavy metal album is weet ik niet. Feit is dat dit album baanbrekend genoemd mag worden. In een zeer korte tijd en met weinig financiële middelen opgenomen zet Black Sabbath een album neer waar je als rock liefhebber gewoon niet omheen kan. De zware riffs van Tony Iommi en de bas van Terence "Geezer" Butler die nogal vaak de melodie volgt, de jazzy drums van Bill Ward en de eh, redelijk aparte vocalen van John "Just Say Ozzy" Osbourne vormen een unieke combinatie die vele bands nadien inspireren. De kille omgeving van Birmingham en de vraag waarom mensen zo gefascineerd zijn door horror brengt de band op het lumineuze idee alle flower power omver te schoppen en horror, donkere machten en zware metalen riffs in hun muziek toe te passen. Het idee slaat direct aan en de successen zijn groot. Het album klinkt als een klok. Doomy, log en vooral loodzwaar. Afsluiter Warning is echt heel erg fraai.

In het verleden ben ik eens wezen grasduinen in het genre en heb ik geprobeerd te achterhalen of er ook andere platen eind jaren 60, of 1970 dezelfde zwaarte kennen.
Ik durf te beweren dat de stelling klopt; ik ken geen andere plaat uit dezelfde periode die net zo heavy is, waar het geluid zo zwaar klinkt dat het de term 'metal' dekt.
Natuurlijk hebben we Purple, een collectief als Blue Oyster Cult en ook Zep was redelijk ruig voor die tijd, echter Sabbath zet een nieuwe standaard.
Dat het debuut tevens nog zoveel bluesy elementen bevat is voor mij nog een fraaie bonus.
Neen, Iommi, Butler, Osbourne en Ward zijn in mijn ogen toch echt de trendsetters geweest.

Mijn twee centen.

De blues in sommige nummers maakt dat het album met een been in het verleden staat. Vergelijk met hun voorbeeld Cream. Maar in combinatie met het zware geluid zou je wat Sabbath betreft van heavy blues hardrock kunnen spreken. Voor metal moet de blues er nog uit, zoals in het openingsnummer.

Het aspect van een zeer heavy en onheilspellend geluid kwam zeker van Black Sabbath en de band evolueerde ook al snel in een echte heavy metal band en was daarin eigenlijk de enige voor verschillende jaren. In de eerste helft van de jaren 70 is er amper of geen concurrentie.

Maar het label heavy metal is soms ook echt wel van toepassing op Deep Purple in 1970, voor hun album In Rock. Het bevat zelfs al heel wat heavy metal elementen die op het debuut van Sabbath totaal ontbreken (in nummers zoals Child in Time en Hard Lovin' Man). Maar Deep Purple bleef een veel bredere koers varen en wordt daarom niet als een echte heavy metal band gezien. En, het debuut van Sabbath verscheen eerder in het jaar 1970 dan In Rock van Deep Purple.

Eens dus met de stelling dat Black Sabbath de eerste band was die heavy metal maakte en in de jaren daarna de eerste en enige echte heavy metal band was.

Lang geleden heb ik eens wat quotes gelezen in een muziekblad waar deze stelling ook geponeerd werd. Ian Gillan gaf toen aan dat hij Purple niet als metalband zag. Hardrock ja, maar zelf vond hij Sabbath toch echt de eerste metalband.
Het zijn ook wellicht nuances, een song als Hard Lovin' Man is dwingend, ruig voor die tijd. De senioren zullen rusteloos hebben toegekeken wat een vuigheid de heren de wereld in slingerden.
Bij de eerste tonen van de titelsong van Sabbath kreeg de goegemeente in Birmingham echter een rolberoerte en zullen er flink wat 'kruisjes' zijn geslagen.
Vreemd genoeg zijn de overige songs van Sabbath's debuut helemaal niet zo heavy, eerder speels en zoals gezegd bluesy.
In hetzelfde jaar als het debuut zou Black Sabbath met Paranoid pas echt piketpalen slaan en de blues grotendeels achterwege laten.

Precies wat ik schreef. Deep Purple is geen metal band maar dat was Black Sabbath met dit debuut ook nog niet. Dat kwam pas later op het jaar. Wat Hard Lovin' Man betreft, het gaat bij wat heavy metal is echt niet alleen maar over ruig klinken, maar het soort van akkoorden en riffs die gebruikt worden en ook de opbouw van nummers. Wat dat betreft bevat In Rock zeker niet minder heavy metal elementen dan dit debuut van Sabbath.