Portishead - Dummy (1994)

Ja, het is zeker zo, al zijn er wel nog minstens een paar luisterbeurten nodig. Third ging wel makkelijker, maar misschien was ik onbewust wat al meer gewender geworden aan de sound, en de stem. Het zijn wel duidelijk groeialbums, maar voor mij deze Dummy nog meer dan Third, doordat Third al iets meer "tempo" heeft.

Ik was in de nineties nog te jong om triphop bewust mee te maken en later ging ik eerst achter harde gitaren aan. Null voor een euro meegenomen uit de kringloop en ik ben semi-enthousiast. Mijn eerste indruk is dat het album sterk start, maar vanaf Strangers t/m Numb nogal eentonig is. Alles in dat blok lijkt op elkaar met hetzelfde tempo. Vanaf Roads komt het album weer tot leven en hoor ik een veel rijker, afwisselender geluid met meer aandacht voor melodie. Toch geen verkeerde ontdekking. Ik begin met 3,5*.

Naar aanleiding van dit topic beluisterde ik dit album.

Ooit eens beluisterd door Glory Box, maar veel herinnering heb ik daar niet aan. Bijzonder sfeervolle plaat. Fijne beats en precies goed gelaagde zang. Zangeres weet wat inleven is, ze brengt het allemaal ongelooflijk overtuigend met een stem die tegelijk breekbaar als sterk is. Een hele fijne plaat dit.

Al sinds de single Glory Box helemaal verslaafd aan dit album. De zang van Beth Gibbons is betoverend, de samples zijn geweldig uitgekiend, de nummers zijn top, de uitvoering kan niet beter. Roads is echt van een betoverende schoonheid, iedere keer luisteren brengt weer kippenvel.

Een zeer geslaagd album om helemaal bij weg te dromen. Dummy is voor mij met Grace en Protection het beste album van 1994, toch al een rijk jaar als het om muziek gaat.

Meteen scoren met je debuutalbum, het is niet elke band of artiest gegeven. Het ging wel op voor de in 1991 in het Engelse Bristol opgerichte Portishead. "DUMMY" kwam op 22 augustus 1994 uit en bereikte in hun thuisland drie keer platina.

Portishead bestond uit zangeres Beth Gibbons, toetsenist en drummer Geoff Barrow en Adrian Utley op gitaar, basgitaar en toetsen. De muziek die Portishead maakte was erg populair in de jaren negentig. Het is een soort mengeling van dance en jazz, dat het stempel trip-hop opgeplakt kreeg. De populariteit van het genre werd beroemd gemaakt door onder andere Massive Attack en Portishead deed met "DUMMY" een zeer geslaagde poging zich binnen het genre een plek te veroveren.

Op het album staan elf songs met een speelduur van bijna 50 minuten. Van die elf liedjes verschenen er een aantal op single, waarvan er twee in de Engelse hitparade kwamen en zelfs één in de Nederlandse Top 40, namelijk het prachtige “GLORY BOX”. Het album gaat mysterieus van start met “MYSTERONS”, sferisch, een pakkend drumpatroon, toetsen die voor een spooky sfeertje zorgen, een prima opmaat voor de rest van het album. Het is één van de hoogtepunten van het album, waartoe ook “SOUR TIMES” behoort. Het heeft een andere sfeer, waarbij de sample van Lalo Schifrins “DANUBE INCIDENT” uit 1967 een leidende rol heeft. “WARNING STAR” begint met een heerlijk repeterende baslijn, de ingetogen zang en minimale muzikale begeleiding geeft het geheel een boeiende troosteloosheid. “IT’S A FIRE” is wat meer opgetogen, zonder dat het een vrolijk liedje is. Mooie zanglijnen van Gibbons, opnieuw een pakkend drumpatroon en die subtiele instrumentale begeleiding. “ROADS” hoort ook bij de hoogtepunten op “DUMMY”. Gibbons zingt iets meer op de toppen van haar kunnen, waarbij ze een bepaalde vorm van breekbaarheid laat horen. De instrumentatie is briljant, passend bij de sfeer van het album. Drummer Clive Deamer, die later in de jazzband Get The Blessing te horen was, legt in dit nummer een heerlijke drumpartij neer, waarover de rest van de band zijn gang kan gaan. Het reeds gememoreerde “GLORY BOX” is de afsluiter van het album. Fade in, licht vervormde zang, drumpatroontje, het overstuurde gitaarspel voegt precies datgene toe, dat het nummer nog beter maakt. De melodielijn is en blijft elke keer weer boeiend.

“DUMMY” is een klassieker binnen het genre van de trip-hop, maar is zo goed dat het ongetwijfeld liefhebbers van andere genres zal aanspreken. Na “DUMMY” volgde het met platina bekroonde “PORTISHEAD” in 1997 en na elf jaar “THIRD”, in 2008. De interesse in de band was tegen die tijd duidelijk verminderd. Dat in combinatie met de veranderende muziekwereld en de toch wel tegenvallende verkoopcijfers, heeft er misschien aan bijgedragen dat het bij deze drie albums gebleven is. Met “DUMMY” heeft Portishead wel een topper op hun naam staan, dat staat voor mij als een paal boven water!

Naar aanleiding van het nieuwe album van Beth Gibbons heb ik deze nog eens vanonder het stof gehaald na vele jaren. Hoewel ik ondertussen beter snap hoe baanbrekend dit album was in de trip-hop beweging en waarom (m.n. de creativiteit in het opnemen en vervormen van eigen geluidsfragmenten), ben ik nog steeds niet verliefd op dit album. Daarvoor is de sound van dit trio op het merendeel van dit album voor mij wat te kil en afstandelijk, ondanks de doorleefde en emotionele vocale prestaties van mevrouw Gibbons. Ik snap de klassiekerstatus wel, maar hou het erop dat het niet helemaal mijn smaak is (en waarschijnlijk ook nooit zal worden). Daarom blijf ik steken op een respectabele 3,5 sterren.

Favoriete nummers zijn Glory Box, Roads en het wat meer traditionele en relatief opgewekte It's a Fire, waarop het orgeltje mij heel erg in Talk Talk-sferen brengt (altijd positief).

Van 5* album naar 3,5* gebracht. Dit is het minste Portishead album. Ooit draaide ik dit non stop, onder begeleiding van een dikke spliff, maar ik heb er al lang niet meer naar geluisterd. En als ik nu luister valt het mij op dat dit heel gedateerd klinkt. De productie is dof, het is gewoon niet zo goed. Het klinkt als Morcheeba of al die andere bands uit die exacte tijdsperiode. Dan klinkt de opvolger al een pak beter.

Boeh...
Pak er nog een spliff bij zou ik zeggen. Typisch voor die tijd maakt het naar mijn bescheiden mening niet gedateerd. Er gebeurt zoveel op dit album. Voor al ook erg fijne sampeltjes. Maar ieder zijn ding uiteraard. Ik heb zo nooit aan Third kunnen wennen.

Geen idee wat de aanleiding was, maar de laatste tijd Third veel gedraaid. Dat album is voor mij best bevreemdend door de zang die soms over het randje is en de muzikale onvoorspelbaarheid. Je moet er naar kunnen en durven luisteren. Ben je eenmaal gegrepen, dan werkt het verslavend.
Dummy was in de 90’s echt 1 van mijn muzikale verslavingen samen met Massive Attack - Protection. Mijlplaten!! Vandaag sinds lange tijd Dummy weer eens opgezet. Wat is dat dan een stuk gemakkelijker/normaler dan Third. Absoluut geen doorsnee muziek, maar minder moeilijk dan hun derde. Het album pakte me meteen weer bij de strot. Nog steeds adembenemend met dezelfde pareltjes. Roads is voor mij een ultieme prachtige balad. Wat een prachtnummer! Voor mij heeft Dummy niets aan kracht verloren. Was een mijlplaat en blijft dit ook. Ik zet m nóg maar eens op.

Hoezo, de productie is dof?
Dit album (ik beluister de CD versie) klinkt fantastisch met een enorme dynamiek (luister bijvoorbeeld naar de opening van Sour Times), voldoende stereobeeld en mooie klankkleur. De composities zijn indrukwekkend en waren heel vernieuwend in 1994. Ze zijn m.i. nog steeds niet gedateerd en ik geniet nog regelmatig van dit meesterwerk.

Elk zijn mening. Ik vind het gewoon zo een typisch klankgeluid, en toen was het inderdaad best vernieuwend, maar er zijn zo best wel wat albums uit die tijd met die klank. Denk maar aan Massive Attack, Tricky, Morcheeba, Bowie zijn Buddha. De hele Ninja Tune/ Mo Wax stal. De opvolger klinkt een stuk beter. Tighter, helderder, beter budget en gewoon ook echt betere nummers. Luister eens naar het verschil hoe de samples gebruikt worden in "It could be sweet" en "All mine". Nu, het blijft een kwestie van smaak.

(Ik ben ook echt geen fan van dat gescratch.)

Scratches zijn vet. Verder: redelijk eens. De productie is zo ontzettend jaren negentig, waar ik zelf wel een licht zwak voor heb, maar de titelloze klinkt stukken tijdlozer.