Voor mijn nominatie in het Afrikaans Album van de Week-topic, torn ik gelijk aan alle regelgevingen door een EP (en geen album!) te nomineren. Voordat ieder moord en brand schreeuwt: de EP van FAKA (mogelijk reeds bekend door Le Guess Who? of Subbacultcha!) zal als (hoofd)opener dienen, van twee weken die worden gewijd aan het in Durban, Zuid-Afrika ontstane muziekgenre 'gqom', waarbij meerdere albums de revue passeren. Om het eerlijk te houden, presenteert ik FAKA als de hoofdmoot van de twee weken. Wanneer je dus liefst één album beluistert, houd het dan bij FAKA. Doel is vooral om een hedendaagse muziekstroming in het zonnetje te zetten.

Hiernaast zal ik echter (en dat is de reden dat ik dit album kies) enkele door gqom gedreven artiesten uitlichten (bv FAKA en Sho Madjozi), het Gqom Oh-label bespreken, maar ook artiesten noemen die buiten Zuid-Afrika door het (in Afrika over het algemeen volgens mij populaire) genre zijn beïnvloed.

Nominatiealbum/ep:

https://www.musicmeter.nl/album/711761
FAKA - Amaqhawe

Later meerrrrrrrr!

Tagrondje

aerobag, AOVV, Arrie, Ataloona, Barney Rubble, Bardt1980, Cellulord, Coys, crosskip, Djordison, Edgar18, herman, hoi123, indana, inquestos, itchy, jeroentjuhh, jordidj1, kobe bryant fan, Manfield, Minneapolis, Mjuman, niels94, ohmusica, OldRottenhat, Paap_Floyd, panjoe, paulet, philtuper, Poeha, Poles Apart, Ploppesteksel, Rogyros, Running On Empty, Sater, shaadiq haynes, -SprayIt-, Stalin, sq, Teunnis, The Scientist, thelion, Titmeister, Toon1, trebremmit, Venceremos

En of ik FAKA ken, dat was een behoorlijk intens optreden afgelopen jaar

Thanks, Koen!

dank!

Ik zag je (hoge) stem bij de nieuwe Tinariwen, vandaar de tag. Leuk als je meeluistert!

Zaterdagavond klim ik in de pen

FAKA zit hier al in de luistermix Bevalt me goed. Ik vind het een tof idee trouwens, twee weken om een stroming in de spotlight te zetten op deze manier.

Het is gelukkig een EP. Vind het namelijk helemaal niks: saaie, repetitieve beats met muffe (praat) zang.
Het wekt geen ergernis op, maar daarmee is voor mij wel al het positieve aan deze plaat gezegd.

Vandaag is het zaterdag, toch? sorry, druk weekend

Nieuwsgierig geworden ben ik eens gaan luisteren en dit bevalt best wel. Maar eerste associatie was Buraka Som Sistema die - dacht ik - een link hebben met Angola en veel Afrikaanse "zouk" en "kuduro" in hun muziek verwerken. Meen dat ik van hun muziek wel eens typeringen heb gelezen als "riot funk" of "trouble funk". Bij vrienden werkt dit soort muziek snel op de zenuwen - te veel ADHD, dus dit is eigenlijk voor de solo-draai

Ontstaan in de club, is gqom opvallend genoeg initieel populair geworden nadat taxi's om klanten (vooral jeugd) te lokken in hun minibusjes gqom begonnen te draaien - voornamelijk jonge clubgangers die vanuit de townships naar het centrum wilden reizen. Het tekende een verdere popularisering van wat in die townships is ontstaan: het genre, vaak gemaakt op gehackte versies van FruityLoops, is door de low-budget manier van componeren groot geworden in een gebied waar muzikale fondsen of opleidingen zo goed als non-existent waren. Toch bleek de DIY-cultuur van het genre een broeikas voor inventiviteit. Dat echoot in de ogenschijnlijke initiële afwezigheid van 'business' rond het genre: gqommuziek wordt voornamelijk online met mp3tjes verspreid op Facebook, WhatsApp of bulksites waar een hoop muziek wordt geüpload - en liefhebbers zich doorheen moeten worstelen. Zie bv deze link.

Gqom wordt gekenmerkt door minimale, repetitieve, duistere tracks, met een typerende gebroken beat die je op een verkeerd been lijkt te zetten. Gqombeats worden dikwijls ingekleurd door samples, zoals bv geroep of gehijg, of gewoon met een flinke kickdrum. De rest wordt meestal opgevuld door duistere synthpartijen, extra instrumentarium (fluitjes), of duistere zang. Dat echter juist de beat voor gqom belangrijk is, blijkt al uit de naam 'gqom', dat 'drum' in Zoeloe betekent, en qua uitspraak zelfs een drum nabootst (luister maar!)

Omdat het genre uit armere gebieden stamde, had gqom in eerste instantie te maken met een negatieve associatie: niet alle clubs wilden aan het genre, dat geassocieerd werd met de door geweld en drugs getekende arme townships. We hebben het dan specifiek over 'qoh' (xtc), volgens enkele interviews met artiesten die ik gelezen heb geen onbekend spul voor de scene - om vrijuit dansen te bevorderen bij wilde gqomfeestjes (waarbij gqom wordt gekoppeld aan onder meer de dans 'bhenga' en gwara gwara, onder meer gedanst door Rihanna en Childish Gambino). Aan de drug wordt regelmatig in songtitels gerefereerd, zoals bijvoorbeeld Rudeboyz' track 'Mitsubishi', een verwijzing naar een zekere plaatsvindende versnelling door het spul (met 'Mercedes' als andere automerkmetafoor).

Al rond 2008 ontstond het genre, terwijl het langzaam vanaf de jaren '10 het genre aan populariteit won. Initieel zelf vooral in het Westen, waarna in eigen land ook buiten Durban het genre bloeide. Een opvallende dynamiek, die je wel vaker ziet (ik heb er de organisatie achter Hakuna Kulala ook over horen spreken: lokaal wordt pas aandacht besteed als men doorheeft dat het Westen geïnteresseerd is, haast onder het mom van: 'er zal toch iets achter hun interesse zitten'.) Het genre is nu gepopulariseerd. Er worden daadwerkelijke hits gescoord met gqominvloeden (zo werd Babes Wodumo's 'Wololo' genomineerd voor een Afrikaanse MTV-award, en vervolgens zelfs in de Amerikaanse popindustrie, omdat onder meer Wodumo op de Black Panther-soundtrack met enkele tracks terecht kwam. Of denk bijvoorbeeld aan de muziek van Sho Madjozi, die graag gebruik maakt van gqombeats, bv op 'John Cena', maar ook plaats geboden wordt op labels als Hyperdub, of wordt geprezen door enthousiastelingen als Kode9 en Mumdance.

Afijn, nog een paar tips om de tijd tot mijn volgende post (over het Gqom Oh-label) mee te overbruggen:
Sleeping Buddha - Sleeping Buddha
DJ Lag and OKZharp - Steam Rooms
Sho Madjozi - Limpopo Champions League

Die vergelijking met kuduro snap ik wel. Een vergelijkbare hardheid/ruwheid oid. 'Zouk' ken ik niet.

Lekker hoor, deze Afrolectro!

Ik sluit me aan. Leuk dit!

26/08-08/09: Masimo
09/09-22/09: Edgar18
23/09-06/10: Koenr
07/10-20/10: philtuper
21/10-02/11: Barney Rubble
03/11-17/11: aerobag
18/11-01/12: niels94
02/12-15/12: Titmeister
16/12-29/12: peterjames777

Ik heb de EP's van FAKA meerdere luisterbeurten gegeven en ook een aantal nummers van Sho Madjozi beluisterd. Gezamenlijk met het goedgeschreven en uiterst informatieve tekst van Masimo is het een alleraardigst introductie in dit voor mij totaal onbekende genre. Dat gezegd hebbende zal het geen genre worden wat mijn afspeellijsten zal gaan bestrijken.

De drum speelt inderdaad een zeer belangrijke rol in dit genre (zoals de naam dus al doet vermoeden), maar dat is voor mij juist ook net de achilleshiel van het genre. De drumbeats zijn wel erg repetitief en daarnaast extreem op de voorgrond. Waarbij de repetitie in andere genres de van nature transopwekkende Afrikaanse ritmes juist perfect in de hand speelt, zijn de ritmes hier mij iets te eenvoudig om eenzelfde effect te bereiken. Daarnaast ben ik helemaal voor het gebruik van synthesizers, maar is het gebruik wat mij betreft niet innovatief genoeg en is de repetitie hier net ook teveel aanwezig. Ik vind wel dat een karakteristieke sfeer opgeroepen wordt, met een scherp randje.

Waarschijnlijk bekijk ik alles teveel uit context en oordeel daardoor te streng: Een genre dat ontstaan is in armoede met de minimale middelen. Daarnaast luister ik het ook in een andere setting, met een koptelefoon achter mijn bureau terwijl een stapel papierwerk me aanstaart. Even iets anders dan een Zuid-Afrikaanse club met een kolkende massa.

Edit: Ik las dat gqom afstamt van het in jaren 90 ontstane Kwaito. Ik heb van dit genre zojuist wat muziek geluisterd. singles/albums die op RYM hoog aangeschreven staan en wat ik tot dusver gehoord heb (Dj Mujava, John Wizards, Nozinja, Brenda fasie), spreekt mij meer aan.

Daar kan ik mij ook in vinden. Een paar nummers van Sho Madjozi vind ik lekker. Faka kende ik niet maar het nummer Uyang'khumbula is ook fijn. Maar al snel vind ik gqom ook een beetje eentonig en repetitief worden. Uniek, dat is het zeker wel.

Ik vind Kwaito ook beter te behapstukken. 90's house met subtiele US hiphop invloeden, net wat swingender dan gqom. Trompies en Brothers of Peace vind ik Kwaito toppers.

Ik heb hem ook al een aantal keer geluisterd, maar de tijd er iets over te schrijven ontbreekt vooralsnog. Hopelijk dit weekend!

Ik heb hun beide EP's de afgelopen week een paar keer opgezet. De lo-fi muziek in combinatie met de duistere ondertoon vind ik behoorlijk gaaf. Ik moest wel even wennen aan de - nogal nonchalante? - zang- (en praat)stijl in het begin, maar die is inmiddels ook wel geland. Ik heb allebei de releases voorlopig op 3,5* staan, maar ik sluit een eventuele verhoging zeker niet uit.

Ik was ook niet echt bekend met Gqom, dus bedankt voor de mooie introductie. In een wat breder perspectief vallen deze EP's (zeker die uit 2016) ook onder Deconstructed club. Dat is wel een genre waar ik steeds enthousiaster van word, thematiek en stijl komen daarin echt op een hele toffe manier samen.

Hah, ik zag Taxi Techno langskomen als alternatieve naam voor het genre, in de begeleidende tekst op de bandcamp van Sleeping Buddha.

https://www.musicmeter.nl/album/767299

Os Tubarões - Pépé Lopi (1976)

De komende twee weken verplaatsen we ons westwaarts over het continent naar een groep eilanden die de vorige editie niet aan bod zijn gekomen: Kaapverdië. In 1987 - toen was er van mij nog geen sprake - woonden mijn ouders in Rotterdam schuin boven Bar Cabo Verde, waar dag en nacht muziek uit de boxen danste. Het lijkt me vrij zeker dat ik in met enige regelmaat ben blootgesteld aan Kaapverdische muziek al voor ik deze wereld betrad.

Misschien is de mix tussen verschillende culturen nergens zo sterk als in Kaapverdië. De 10 oorspronkelijk onbewoonde, vulkanische eilanden werden in de 15e eeuw door Portugezen (en een Italiaan) ontdekt en lagen op een ideale plek om de slavenhandel te faciliëren. Het werd een stop-over plek tussen Europa, Afrika en Zuid-Amerika, rijk aan grondstoffen en enorm winstgevend voor Portugal in de daaropvolgende eeuwen. Onder invloed van een constante stroom aan mensen uit drie verschillende continenten ontstonden er verschillende handelssteden en lokale bevolkingen, verspreid over 9 v/d 10 eilanden, met eigen cultuur, eigen talen en dialecten, een eigen keuken en - niet geheel onbelangrijk voor ons - eigen vormen van muziek. Tot de dag van vandaag staat de Kaapverdische bevolking bekend om hun muzikaliteit en de centrale rol die muziek in het dagelijks leven speelt.

Na de afschaffing van slavernij werden de eilanden minder interessant voor Europeanen en werd Kaapverdië ‘vergeten’ door de buitenwereld. De meeste Portugezen vertrokken en armoede en voedseltekorten troffen een groot deel van de lokale bevolking. Veel Kaapverdianen zochten in deze periode hun heil in het buitenland. Ze reisden af met de schepen die aankwamen in de handelshavens van plekken als Boston, Lissabon, en hier, in Rotterdam; steden waar de Kaapverdische gemeenschappen tegenwoordig enorm groot zijn (er wonen zo’n 15-20,000 Kaapverdianen in Rotterdam). Als ik hier de Binnenweg afloop richting Delfshaven zie ik meerdere Kaapverdische winkeltjes en restaurants (al dan niet gecombineerd met Portugese of Braziliaanse waar en vlaggen). Portugal was echter niet van plan de kolonie zo maar op te geven en Kaapverdië bleef lange tijd een overzeese provincie. En hoewel de onafhankelijkheidsstrijd langzaam op gang kwam, werd deze gehinderd door meerdere periodes van droogte, voedseltekort en natuurrampen die de eilanden troffen, waarbij vele mensen omkwamen en opnieuw veel mensen emigreerden op zoek naar meer geluk en werkgelegenheid elders. Als gevolg hiervan wonen er tegenwoordig meer Kaapverdianen buiten Kaapverdië dan in het land zelf. Onder hen bevinden zich uiteraard ook veel muzikanten. Als ik lokale bands zie optreden in kleine kroegjes en podia hier in Rotterdam speelt er regelmatig iemand met Kaapverdische roots mee.

In de Kaapverdische muziek zijn drie hoofdgenres te onderscheiden: Morna, Coladeira en Funaná.

Morna is enigszins vergelijkbaar met de Portugese Fado - gezongen in eenzelfde melancholische, dramatische stijl. In het Engels is er een mooi woord voor deze zangstijl: to lament. Morna klinkt misschien ook niet voor niets als to mourn. De Morna is doorgaans nog iets mistroostiger, aangezien er een zwaarder stuk koloniaal en door armoede geteisterd verleden meeweegt in de bezongen onderwerpen. De bekendste vertolkster van dit genre was Cesária Évora.

Funaná is de tegenpool van Morna. Over het ontstaan van de naam van het genre is enige onenigheid, maar het zou heel goed een samenvoeging kunnen zijn van 2 van de grootste lokale muzikanten van de 20ste eeuw, Funa (een Accordeon speler) en Naná (een Ferrinho speler). Daarmee hebben we ook gelijk de 2 meest kenmerkende instrumenten van deze muziekstijl te pakken. In deze uptempo muziek is niet alleen ruimte om de strijd voor vrijheid en onafhankelijk te behandelen, maar ook om het leven te vieren en de eindeloze mogelijkheden die ze biedt te bezingen. Deze stijl is een aantal jaar geleden kortstondig een klein beetje onder de aandacht gekomen met de release van Bitori’s Legend of Funaná.

Coladeira tenslotte, is de moderne variant van de Colá (een traditionele muziek- en dansstijl) en ontstond in eerste instantie als een sneller gespeelde Morna, maar is in de loop der jaren veelvuldig beïnvloedt door de vele stijlen die via Zuid-Amerika (voornamelijk uit Brazilië, maar bijvoorbeeld ook uit Haïti) en andere Afrikaanse landen (met name Angola en Guinee-Bissau) de eilanden bereikten. Dit is de meest internationale en gemengde muziekstijl van de drie. Tekstueel wordt dit genre voornamelijk gekenmerkt door (al dan niet politieke) satire en sociale kritiek.

In 1975 werd Kaapverdië eindelijk onafhankelijk van Portugal. Nog geen jaar later scoorde Tavaras wereldwijd een grote hit met Heaven Must Be Missing an Angel. Deze groep bestond uit 5 broertjes, kinderen van Kaapverdische immigranten in Rhode Island. Wie weet was de onafhankelijkheid in het thuisland van hun ouders dé inspiratie die ze nodig hadden voor hun grootste hit. In datzelfde jaar bracht ook Os Tubarões aan de andere kant van de oceaan hun eerste album uit: Pépé Lopi. Op deze debuutplaat wordt in een combinatie van de drie eerder genoemde genres de net bereikte onafhankelijkheid gevierd en het verleden beklaagd. Het ontstaan en de verdere ontwikkeling van deze band loopt dan ook gelijk met de onafhankelijkheid en democratisering van het land in de jaren die zouden volgen. Iemand op RYM verwoordt het treffend: "Pépé lopi captures the conflicted mindset of all liberated people; hopeful for the future, but weighed down by the bitterness of history."

De eerste regels tekst van de plaat zetten meteen de toon: "Labanta braço, grita por liberdade", verkondigt frontman Ildo Lobo: "Raise your arms, shout for freedom". Dit nummer is in de loop van de jaren symbool geworden voor de onafhankelijkheid en is nog steeds regelmatig op speciale gelegenheden te horen, in verschillende uitvoeringen. Dit nummer, en enkele andere nummers van de band, zijn ook een ode aan dichter, vrijheidsstrijder en volksheld Amílcar Cabral, die helaas de onafhankelijkheid (en dus ook de release van deze plaat) niet meer mee heeft mogen maken.

En uiteraard is het album in het Creools gezongen, niet in het koloniale Portugees (wat ook vandaag nog steeds de officiële taal van Kaapverdië is).

Spotify & YouTube

Veel luisterplezier!

Een 't tagrondje:

aerobag, AOVV, Arrie, Ataloona, Barney Rubble, Bardt1980, Cellulord, Coys, crosskip, Djordison, Edgar18, herman, hoi123, indana, inquestos, itchy, jeroentjuhh, jordidj1, kobe bryant fan, Manfield, Minneapolis, Mjuman, niels94, ohmusica, OldRottenhat, Paap_Floyd, panjoe, paulet, peterjames777, philtuper, Poeha, Poles Apart, Ploppesteksel, Rogyros, Running On Empty, Sater, shaadiq haynes, -SprayIt-, Stalin, starbright boy, sq, Teunnis, The Scientist, thelion, Titmeister, Toon1, trebremmit, Venceremos

Hoi

Voordat we doorgaan met Os Tubarões nog een klein schrijfsel over de EP van FAKA.

Afgelopen jaar stond dit tweetal (?) op Le Guess Who. De eerste avond stonden ze geprogrammeerd in BASIS, Yves Tumor zou erna komen. De combinatie van beide acts vond ik overtuigend genoeg om me in de gewelfkelders van de Oude Gracht te storten. Hoewel het optreden erg 'in your face' was herinner ik me vooral het fijne uitbundige dansen, een activiteit waar het minimale repetitieve gqom geluid wat mij betreft uitermate geschikt voor is.

Daarmee kom ik wel gelijk aan bij de makke van het genre. Zeer fijn voor in de clubs, maar als 'luistermuziek' is het me te simpel. Dit geldt voor FAKA, evenals voor Sleeping Buddha en Sho Madjozi die ik ook de revue heb laten passeren. Sleeping Buddha ging wat mij betreft wel erg richting techno, ik miste de Afrikaanse vibe die FAKA wel duidelijk heeft. Overigens vind ik het helemaal geen probleem dat gqom vooralsnog echte clubmuziek is. Er is immers meer dan genoeg muziek die thuis reuze fijn is, maar die op de dansvloer volledig dood zou slaan.

Oh ja, volgens mij heb ik hierboven nog niets gelezen over de queer cultuur? Binnen deze stroming is gqom bij mijn weten erg populair. Getuige de foto die ik nog vond van het Le Guess Who optreden zou deze bewering wel eens kunnen kloppen .

https://scontent-ams4-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/45805258_2192729667412849_5504108964733779968_o.jpg?_nc_cat=105&_nc_oc=AQnGMEOwa7xmUGVagVLvRQ27ax-YAUmEpYpDUAM3wTFfTqK-qL0-CchfGsZvzHPdioA&_nc_ht=scontent-ams4-1.xx&oh=c463295af62aabe4df51da38432639e7&oe=5DF4E59E FAKA @ Le Guess Who? 2018

Ja, ik vroeg me nog af of dat specifiek voor deze act gold of voor 't hele genre. De stijl van dit tweetal is in ieder geval uitgesproken. Masimo?

Zeer interessant achtergrondartikel bij Pépé Lopi. Ik heb het album gelijk aangezet en zit met plezier te luisteren. VentVent d'Sueste is wonderschoon, en de andere nummers mogen er vooralsnog ook zijn.

Ik heb 'm ook al twee keer op gehad en ik ben erg onder de indruk! Vent d'Sueste is hier vooralsnog ook favoriet; prachtig.

Het album is destijds blijkbaar opgenomen in een studio in Hilversum. Ik ben wel benieuwd naar het verhaal daarachter.

Koenr: de introductie die je bij dit album hebt geschreven was heel fijn om te lezen. Erg leuk gedaan

Echt een fijn album dit! Ik zal es kijken of ik tijd heb voor een review deze week

Bij mijn weten specifiek voor FAKA, en niet voor het genre.

Wel is het vaak zo dat in alternatieve genres een soort tegencultuur gevonden kan worden. Zo weet ik (haal ik ze wéér aan) dat de studio's van Nyege Nyege/Hakuna Kulala en het bijhorende festival ook een soort safe space voor LGBTQI+groepen is geworden, onder het mom dat iedereen welkom is (tot onvrede van de Oegandese overheid), of dat volgens mij jn het begin van disco/electronica vroeger (tegenover de masculiene spierballenrock) ook gezien werd als een plek in de marge waar ieder zichzelf kon zijn.

Misschien dat het die rol ook speelt bij gqom? Maar dat is dan pure speculatie nu, heb in ieder geval niets over de link tussen gqom en queer gelezen.

Maar dank voor het extra stuk over FAKA, Edgar18, dat had ik eigenlijk moeten schrijven maar door tijdsgebrek helaas niet aan toegekomen. Blij dat jij het hebt gedaan.

Eén van het tweetal, inderdaad. De ander was ziek, dus afwezig. Op Rewire stonden ze allebei. Gave foto, inderdaad, en een goed optreden.