Alice in Chains - Dirt (1992)

Alice in Chains - Dirt (1992)

Het album wat uitkwam op het hoogtepunt van de grunge, is zonder twijfel het succesvolste album, en word door de meeste ook beschouwd als ''beste'' werk van Alice in Chains, maar dat geld voor mij niet.

Veel nummers op het album gaan over heroïneverslaving (zoals: Sickman, Junkhead , God smack) van Stanley, best raar als je dat zo hoort.
Maar ook een nummer gaat over zijn vader die aan de vietnamoorlog heeft meegedaan (Rooster).
En een nummer over Andrew Wood, de zanger van Mother Love bone die in 1990 aan een overdosis overleed (Would?), wat Stanley later helaas volgde..

Allemaal geweldige nummers, ook als je zo nagaat wat de redene zijn, en zo als je leest zijn het allemaal best 'deprisieve' redene, en dat late ze in de muziek goed horen.

4.5*

Dirt blijft voor mij de modder van een oorlogstrauma.
Vastgekoekte klodders zand vermengt met speeksel en bloed.
Jongens die onbedoeld als volwassen mannen wachtend op de terugkeer naar het thuisfront.
Opgekropte woede en frustraties.
De soundtrack voor films als Platoon, Apocalypse Now en Full Metal Jacket.
Een verharde maatschappij.

Elk nummer is een nachtmerrie.
Badend in het zweet wakker worden.
Gevoelens niet kunnen delen met je naaste.
In Dirt scheert de gitaar rond als een maniakale helikopter.
Onbestuurbaar geraakt door een flinke dosis LSD.
Logge baspartijen als legerkisten.
Steeds dieper weg zakkend in het moeras.
Layne Staley die onder invloed de pijn van zich af schreeuwt.

De kracht van de hele grunge stroming ligt veelal in de gezongen emoties.
Of je nu Staley, Cobain, Vedder, Cornell of Lanegan hoort.
Jong volwassenen die over de waanzin van een uitzichtloze toekomst zingen.
Vluchtgedrag in drank en drugs.
Niks romantiek.
Achteraf gezien een diep trieste periode.
Die veel goede muziek opleverde.
Juist vanwege het zo open stellen van je ziel.

Ongelofelijk hoe geleefd de stemmen toen klonken.
Het waren nog jonge gasten die een bagage vol levenservaringen met zich mee sleurden.
Layne Staley was hier pas 25 jaar.
Voortgekomen uit een gebroken gezin.
Waarbij voorgelogen werd dat zijn biologische vader overleden was.
Terwijl die als een junk een bestaan probeerde op te bouwen.
Iets wat ook de ondergang van Layne zou betekenen.

Grunge, het meest ongedefinieerde genre binnen de muziek, maar toch weet bijna iedereen waarover men het heeft wanneer de term Grunge valt. Alice in Chains is een van die bands die onlosmakelijk is verbonden aan het genre, en "Dirt" is een absolute klassieker binnen deze stroming. "Dirt" is een meeslepende en intense plaat. Hoofdthema op deze plaat is drugs en de daarbij behorende verslaving. Bij het luisteren van deze plaat bekruipt me soms zelfs het angstige gevoel hoe een dergelijke verslaving moet zijn. Ik wil drugs absoluut niet verheerlijken, maar in het geval van Alice in Chains levert het een fantastische meeslepende, angstaanjagende, emotionele en intense luisterervaring op. Je hoort en je voelt de pijn, wanhoop, angst, isolement en dreiging uit de stem van zanger Layne Staley. Hij zuigt je zijn hoofd binnen en laat je kennismaken met de diepste donkerste krochten van zijn ziel. Aangevuld met de gejaagde, donkere, sobere en soms zelfs depressieve gitaarriffs van gitarist/zanger Jerry Cantrell maakt dit het plaatje compleet. "Dirt" is een van de meest expressieve en sprekende platen die ik ken en is in staat het verhaal van de muziek te visualiseren als je ernaar luistert. Pijnlijk en mooi tegelijk.

Dit album heb ik een tijdje geleden uit mijn persoonlijke top-3 gehaald (vervangen door Mark Lanegan's Scraps at Midnight, voor de volledigheid). Dat was toen een heel moeilijke bevalling, eentje waar ik nog steeds over twijfel. Zeker omdat ik laatst geleden Dirt nog eens beluisterd heb en alle herinneringen terugkwamen van toen ik voor het eerst AIC (meer bepaald "Would?") hoorde.

Bij de geniale bass riff van Mike Starr spitste ik mijn oren al, maar het was bij de eerste klanken van Layne Staley dat ik letterlijk van mijn stoel werd geblazen. Zo'n krachtig stemgeluid! Toen het nummer ten einde liep voelde ik mij volledig verdwaasd, alsof er net een kudde bizons over mij heen had gedenderd. Toen wist ik het: 'Dit is liefde op het eerste gezicht'. Die liefdesaffaire flakkert zovele jaren later nog steeds fel op. Vooral als ik "Would?" hoor; dan raast die kudde bizons opnieuw voorbij en blijf ik altijd met een gelukzalige smile achter.

Hmm, misschien toch maar weer Dirt in mijn top-3 plaatsen...

Wat een emotionele pletwals is dit. Vrijwel elk nummer is raak. De snijdende stem van Staley gaat recht door de ziel, al kan hij af en toe wel een beetje irriteren, toch verhindert het zeer sterke songmateriaal dat ik hier echt last van heb .

Dam That River en Rain When I Die zijn de verborgen juweeltjes; Them Bones, Angry Chair, Rooster en Would? de terechte klassiekers. Down In A Hole is dé grootste afwezige op de verzamelaar 'The Essential Alice In Chains'. Absoluut een essentiëel AIC-nummer, ik begrijp niet waarom hij er niet opstaat.

De nummers die ik niet heb genoemd zijn gewoon goede rockers, daarom verdient dit album niets minder dan 4,5* (al sluit ik de 5* in de toekomst zeker niet uit...)

Van de bands uit het grungetijdperk is Alice in Chains mij altijd het meest blijven boeien. Dat is met name te danken aan Dirt, een fantastische plaat waarop de band rondom Layne Staley de unieke sound van het debuut Facelift weet te consolideren en te perfectioneren.

Variatie is troef op deze plaat, met als uitschieters het beklemmende Would, dat terecht een hitnotering opleverde. Van minstens hetzelfde niveau is het meeslepende Rooster, dat rustig begint maar in een waanzinnige climax uitmondt. Naast deze songs is het naargeestige Rain When I Die een persoonlijke favoriet van mij. Ook de wat minder bekende songs als Sick Man en Junkhead, die handelen over de heroineverslaving van Staley, zijn ronduit indrukwekkend.

Ik heb het altijd jammer gevonden dat ik Alice in Chains in de bezetting met Staley nooit live heb zien optreden (alleen enkele malen met zijn opvolger William DuVall). Hij behoort voor mij onmiskenbaar tot de grootste rockzangers aller tijden en zorgt er met name voor dat deze plaat de maximale waardering van mij krijgt. Deze plaat had alleen minstens 100 plaatsen hoger in de top 250 van deze site moeten staan: 5*.

N.a.v. dit topic beluisterde ik dit album.

Ook weer eentje in het rijtje van ‘dit kende ik nog niet’. De cover beloofde al flink wat stevige muziek (tenminste, dat is zoals ik die cover interpreteer) en dat bleek ook het geval te zijn. Vrij agressieve muziek in mijn oren en daar heb ik toch niet zoveel mee. Was vrij snel klaar met dit album zogezegd.

Ik beluisterde dit album voor het RYM top-250 review topic – anno augustus 2022 was dit RYM #223

Ik heb Alice in Chains regelmatig in een naam genoemd zien worden met Pearl Jam en Nirvana (en Soundgarden). Nu zou ik het genre 'Grunge' met geen mogelijkheid kunnen omschrijven of definiëren, en wellicht is die definitie dan ook enkel gebaseerd op regionale afkomst, maar gezien ik eerdergenoemde twee bands vreselijk vind, is dit natuurlijk een spannende plaat om aan te beginnen. Kan ik toevallig met die twee vaandeldragers niets, of is dit hele genre niet aan mij besteed?

Disclaimer annex spoiler: het lijkt dat laatste te zijn. Ik vind Dirt iets minder vervelend dan Pearl Jams Ten, maar daar is alles ook wel mee gezegd. Gezien laatstgenoemde niet in de RYM top-250 staat (die staat op 996 aldaar), zal ik hier proberen te beschrijven waarom dit type muziek midden in mijn allergiezone zit.

Om positief te starten: de productie van dit album heeft me aangenaam verrast – zolang de alomtegenwoordige gitaren (waarom toch altijd weer die gitaar?) wat ruimte overhouden ligt het ruimtelijke, open geluid me goed, zoals in de eerste minuut van Down in a Hole. Ook de opbouw van een deel van de songs is sterk – zo vind ik dat met name opener Them Bones en afsluiter Would? onder de rockhits een verfrissende structuur hebben. Ook is de muziek bij vlagen verrassend melodieus. Helaas zijn er twee dingen die dit album amper door te komen maken voor mij.

Als eerste is dat de zang en stem. Layne Staley heeft zo’n gekunstelde samengeknepen zangstem die elke zin met nadruk uitspreekt. Alsof hij permanent getormenteerd is en daarom werkelijk ieder woord dat hij uitspreekt beklemtoont. Ik hoor helemaal geen diepte of contrasten in zijn stem, krijg de indruk van een hele vlakke belevingswereld. Mos Def heeft een nummer ’Rock ’n Roll’ (gaan we later in de RYM-lijst nog terugzien overigens) waarin hij allerlei rock-acts ervan beticht dat ze geen ‘soul’ hebben. Ik vind dat hij de plank daar redelijk misslaat, maar bij deze plaat moest ik gelijk aan die track denken. Dat overdreven getormenteerde geluid komt waanzinnig zielloos op me over. Het sleept en sleept en sleept maar voort.

Als tweede zijn dat de teksten. Ik hoor geen contemplatie of introspectie maar gekweel en zwelgen in zelfmedelijden. Ik kan genieten van donkere, depressieve muziek, daar kan iets desolaats vanaf stralen. Dit klinkt echter als depressie uit pure verveling. Als een verslaafde in de puberteit wiens drugs op is. Ondertussen is er geen spatje ironie of relativering te bekennen. Alles is heel expliciet zwaar, zwaarder, zwaarst en voelt juist daardoor pijnlijk leeg en contrastloos. Je hoeft alleen maar naar de titels te kijken om te zien hoe dik alles er bovenop ligt. Hoe zo'n 'Junkhead' begint met zijn "Yeaeaaahhhh, yeeeaaahhhhh" - het klinkt zo absurd over-the-top dat ik er niet serieus naar kan luisteren. Of om het titelnummer te quoten: "I have neeeveeeer feeelt such frustraaaaatioooooon" […] ”I want youuuu tooo kill meeeeee”. Pathetischer kan toch bijna niet?

De productie en opbouw van sommige tracks maakt dat ik hier en daar opleef, hoewel ik het gitaargeluid niet erg mooi en nogal eenvormig vind (wellicht bewust, en in die zin effectief). Los daarvan vind ik deze muziek door de zang en teksten haast onbeluisterbaar.

2*