In verband met mijn binnenkort te verschijnen eindejaarslijst mijn recensie van dit album van 26 februari herschreven.
De succesvolle Engelse multi-instrumentalist, producer en tekstschrijver Steven Wilson weet met elk album dat hij voortbrengt weer te verrassen in zijn aangrijpende muzikale verhalen, die zowel onderwerpen uit het verleden als uit het heden belichten. Van zijn bijzonder fraaie maar veelal korte composities met No-Man wist hij een zijproject als Porcupine Tree tot een éénheid te smeden die op het hoogste niveau binnen de progrock opereerde. Na zijn sfeervolle derde soloalbum The Raven That Refused to Sing laat hij zich op Hand. Cannot. Erase. onderdompelen in het gevoel van isolatie en de invloeden van de moderne wereld op de mens. Voor de vrouwelijke hoofdpersoon die centraal staat op het album liet hij zich inspireren door de documentairefilm Dreams of a Life, waar het verhaal van de succesvolle jonge vrouw Joyce Carol Vincent op centraal staat. Joyce was een vrouw met een grote vriendenkring en familie, maar werd ruim twee jaar na haar tragische dood ontdekt in haar appartement. Dit verhaal vertaalt zich naar de afzondering in de grote stad Londen van de hoofdpersoon op het album, zei het dat ook onderwerpen als de invloed van social media, vervreemding en jeugdtrauma’s voorbij komen. De samenstelling van de band is onveranderd in vergelijking met zijn voorgaande album, de muzikale weg wordt dan ook mede vormgegeven door gitarist Guthrie Govan en toetsenist Adam Holzman.
Het album opent met het instrumentale First Regret, waar we via kinderstemmen en regengekletter de begintijd van het leven worden ingeblazen. Het pianospel van Adam Holzman brengt de jonge dagen uit het leven naar voren, waarbij de lichte beat de foto’s van de ontwikkeling van een persoon weergeven. Op 3 Years Older begeeft de inmiddels jonge vrouw zich in de huidige moderne wereld. Via de klanken van de mellotron worden we naar binnen geslingerd in het dagelijkse leven, waarbij steeds meer vragen zich opdoemen. Dave Gregory weet zich via de klanken van de akoestische gitaar het melodieuze geheel van extra kracht te voorzien. Met het losse drumritme van Marco Minnemann wordt er toegewerkt naar de zang van Wilson. Referenties naar de harmonieuze samenzang van Crosby, Stills, Nach & Young doen zich aan in het vocale werk. Afgezonderd van haar omgeving zoekt de vrouw de isolatie op in het bestaan. Medicijnen die haar moeten beschermen voor haar slapeloosheid, terwijl het leven haar langzaam ontglipt. Een samenzijn van stevige gitaarriffs en ontroerende pianoklanken vervreemden de vrouw van haar bestaan en roepen levensvragen als de nut van het leven en wie nou werkelijk om je geven bij je op. De agressieve toon van de gitaarsolo van Dave Gregory, de herhalende beat en de aangrijpende klanken van drums en mellotron doen haar terug verlangen naar de kindertijd. Het meest poppynummer van de plaat, Hand Cannot Erase, voert zich door de klanken van de elektrische toetsinstrumenten (Fender Rhodes, Celesta), om een niet uit te wissen indruk achter te laten. Wilson laat zich op onroerende wijze de emoties eigen maken in zijn hoge zang, voordat het strakke drumritme van Minnemann en de stevige gitaarklanken de ballad in volle werking zetten. De progressieve impact vertaalt zich in de dagen waarop de liefde nog overheerst in het leven van de vrouw.
Perfect Life vertelt het verhaal over de pleegzus van de hoofdpersoon. Katherine Jenkins zorgt met haar stem voor de verdieping in het eens zo mooie leven. Hun intense relatie klinkt door in de elektronische klanken van het nummer. De donkere kant doemt echter op in de zware soundeffecten en Beggs’ spel op de Chapman Stick. Terwijl de pleegzus langzaam uit haar geheugen verdwijnt zingt Wilson op zijn indrukwekkende manier de woorden We have got a perfect life. De tweede lange track is het fraai uitgewerkte Routine, met een belangrijke rol voor de Israëlische zangeres Ninet Tayeb. De pianoklanken voeren het ritme aan, terwijl de vrouwelijke hoofdpersoon krantenknipsel verzamelt van andere vrouwen die zich ontwrichten uit de samenleving. De routine die de persoon uitvoert ontwikkeld zich in de aangrijpende samenzang en van Wilson en Tayeb. De verloren familie laat haar de dagelijkse bezigheden tot in het einde toe herhalen, totdat ze via de fraai opgezette klanken van het hammond orgel en de gitaren volledig ontspoort. De indringende klanken van de piano krijgen halverwege steun van de elektrische gitaar, die zo van de hand van Mark Knopfler zou kunnen komen. Terwijl de duisternis tegemoet treedt neemt het volume toe en slaat de zang van Tayeb in, zowel op emotioneel gebied als in haar krachtige stemgeluid. Een muzikaal spektakel dat van begin tot eind ontroerd in het samenzijn van melodielijnen en klankvolle solo’s. Op Home Invasion daalt de invasie van de huidige internetcultuur neer in donkere synthpartijen en een loodzware gitaarriff. Het terugkerende thema van afzondering in de sociale wereld online bewondert Steven nog steeds, zo liet hij ook blijken in zijn tijd als bandlid van Porcupine Tree. De orgelklanken van Holzman voeren het swingende geheel aan naar een buitenaarde impact. Technologische ontwikkelingen trekken aan ons voorbij, voordat de downloadindustrie er van langs krijgt. Zowel de productionele impact als de constant veranderende tempo’s en muzikale structuren maken van het nummer een complex werkje. Neem de intrigerende impact van de Chapman Stick, de inslaande drums, de groovy klanken van het hammond orgel en verbluffende gitaarklanken van Govan.
In Regret #9 krijgt de invasie zijn vervolg in het door de moog bepaalde klankentapijt. De spijtovertuigingen vertalen zich naar de teruggetrokken situatie waarin de hoofdpersoon zich bevindt. Gitarist Guthrie Govan weet zich het tweede gedeelte van het nummer in een sublieme gitaarsolo eigen te maken, om het nummer te laten eindigen in ontspannende pianoklanken van Holzman. Transcience geeft op een aangrijpende manier een vervolg aan deze onovertroffen trip, waarbij er terug wordt gekeken op de gelukkige momenten uit het leven van de hoofdpersoon. Nostalgische gevoelens omsluiten de momenten die ze als volwassen persoon doet terug verlangen naar haar kindertijd. De tijd waarin haar toekomst er nog fascinerend uitzag. Steven zoekt de emotie op in de hoogste regionen van zijn vocale vermogen. Het alles omvattende hoogtepunt van zowel Wilson’s album als uit zijn omvangrijke muzikale oeuvre komt er in de vorm van Ancestral. De beat waarmee het nummer aanvangt laat Holzman’s pianospel rustig aan ontwikkelen, voordat Wilson’s vervreemde zang zich aandoet. Fluitist Theo Travis kent zijn bijdrage in de vrolijke ondertoon van de naar het duisternis ontwikkelende nummer. De afzondering van de maatschappij voert de hoofdpersoon naar diepe depressies, maar een stem doet zich over haar ontfermen en haar een tweede kans geven. De muzikale keuzes voeren zich door de klanken van de piano naar de ondersteunende strijkers. Wanneer het ritme wordt opgevoerd is het Guthrie Govan die opnieuw een uitmuntende gitaarsolo neerzet. Zwaar beladen, maar met een oplevende toon. De ontwikkeling van het nummer neemt magische vormen aan wanneer de drums het ritme in bedwang proberen te houden, maar de ontwrichtingen en depressies van de vrouw bijna het einde van haar leven betekenen. De tempoversnellingen met de hevige inslagen van de drums van Minneman en korte onderbreking op de toetsen de van hammered dulcimer laten je in alle hevigheid achter in disconnectie en totale afzondering. De inslagen van de donder ebben langzaam weg als de wonderschone pianoklanken van Happy Returns aanvangen. De vrouwelijke hoofdpersoon lijkt hierin terug te stappen in de maatschappij en haar banden met vrienden en kennissen nieuw leven in te blazen. De diepe ontroering komt in de aangrijpende zang van Wilson en de brief die de vrouw aan haar broer verstuurt. Het einde van haar leven komt aan als een klap in het gezicht en het gezochte contact met haar broer vindt nooit zijn verwachte einde. Wilson’s hoge vocalen vormen in combinatie met het piano- en gitaarspel en de drums en strijkers een emotioneel slot. De laatste klanken vormen zich echter met de instrumentale afsluiter Ascendant Here On…, waar het pianospel ons in diepe ontroering doet achter laten met het tekstuele slot: But I’m feeling kind of drowsy now, so I’ll finish this tomorrow.
Wilson’s vertaling van het indrukwekkende verhaal van de vrouwelijke hoofdpersoon naar de muzikale en tekstuele diepte van het album toe is ijzingwekkend sterk gedaan. De verschillende passages uit haar leven worden met behulp van ontspannen pianoklanken tot aan hevige gitaarriffs en drums van de bijpassende emotionele waarde voorzien. Het zijn niet alleen de muzikale keuzes, maar zeker ook de krachtige productie en het oog voor details die van het album een absoluut meesterwerk maken. Het ultieme vakmanschap van Wilson weet zich de gevoelens van de luisteraar eigen te maken en ruim een uur te fascineren, emotioneren en te choqueren in het verhaal en zijn visie op de hedendaagse wereld. De verschillende muzikanten vullen de nummers perfect in, met doordachte solo’s in het samenzijn van de vele melodielagen. Steven Wilson levert hiermee een meeslepend en hoogwaardig kwaliteitsalbum af, dat niet alleen tot het beste van dit jaar en het huidige decennium behoort, maar zeker ook tot de absolute top van de deze eeuw.
Afkomstig van
Platendraaier.